Chinese UvA-studenten bedreigd door regering China: ‘Wordt regelmatig bij me aangebeld’
Chinese studenten aan de UvA hebben last van de lange arm van China. Ze vrezen dat medestudenten hen aangeven bij de Chinese autoriteiten. ‘Er ligt in China nu al een aanklacht dat ik een spion zou zijn.’
Emma* (23)
‘Het begon al toen ik in 2021 naar Nederland vertrok. Ik was genderactivist in China, werk dat ik ook hier ben gaan doen, en de autoriteiten wilden me in de gaten kunnen blijven houden. De Chinese overheid wil genderrechten het liefst sterk inperken en ook in China was ik al activist met gevaar voor eigen leven. Op het vliegveld hield de douane me voor vertrek op en bleef me vragen waarom ik zo nodig naar Nederland moest gaan om een bachelor te doen.’
‘Toen ik uiteindelijk toch mocht gaan, ben ik in Nederland onder anderen Chinezen gaan helpen politiek asiel aan te vragen in Europa. Al snel kreeg ik daarop het ene na het andere telefoontje van Chinese spamnummers. Maar opnemen doe ik niet.
‘Ook mijn ouders worden dwarsgezeten over wat ik hier schrijf. Mijn vader kan mij daardoor amper nog bezoeken of voor zijn werk het land uit, omdat zijn reisvisa steeds worden geblokkeerd sinds ik in Nederland studeer. Bang zijn mijn ouders daarentegen niet, hoor. Ze leven namelijk al hun hele leven onder dit soort repressie, ze zijn erdoor gehard.’
‘Anti-Chinees’ gedrag aangeven
‘Een Chinees persoon kan daarnaast via WeChat, een Chinese chatapp, aan de Chinese overheid ‘anti-Chinees’ gedrag melden. Mensen die zich uitspreken tegen de behandeling van de Oeigoeren in kampen in China, tegen de onderdrukking van bepaalde genders in China of andere vormen van protest tegen de Chinese overheid, worden bestempeld als ‘anti-Chinese’ agenten.’
‘Ook kunnen Chinezen in Nederland tegen mogelijke beloning iemand aangeven bij de Chinese ambassade in Nederland. Ik spreek dus vaak af met mijn docent en medestudenten dat de mening die ik heb in colleges niet naar buiten komt, want dan kunnen pro-Chinese UvA-studenten dat bijvoorbeeld doorgeven aan de autoriteiten. Ik check daarom ook altijd eerst het politieke standpunt van Chinese medestudenten.’
‘Ik lever nooit iets politiek gevoeligs online in op bijvoorbeeld Canvas. Ik mag bij uitzondering alles geprint inleveren van mijn docenten. We weten gewoon niet waar Chinese technologie zit of waar China door firewalls kan inbreken. Zo’n onderzoekssamenwerking van de UvA met het Chinese tech-bedrijf Huawei vind ik daarom zorgwekkend.’
‘De verhalen van de geïnterviewden bedroeven me, maar verrassen me niet. Onderzoek van China-expert Frank Pieke van de Universiteit Leiden wijst uit dat vele Chinese personen, en dus ook studenten, in Nederland door de Chinese regering worden gebeld, bericht of op andere manieren bereikt vanwege hun zogenaamde ‘anti-Chinese’ gedragingen.’
‘Uit gelekte overheidsinformatie (de zogeheten ‘China Cables’) blijkt daarnaast dat er een handleiding klaarligt voor Chinese politieagenten ter ondervraging van alle terugkerende studenten. Daarbij wordt ook ingegaan op hun gedrag met de dreiging dat het werk van hun ouders in gevaar zou komen door het gedrag van de betreffende student.’
‘De afgelopen jaren is het Chinese beleid van positieve propaganda van het beeld van China veranderd in onderdrukking van Chinese studenten in het buitenland. De studenten dienen naar buiten toe treden in de lijn van het Chinese beleid. Daarbij professionaliseert de overheid op het gebied van technologische spionage en sociale media.’
‘In mijn colleges met meerdere Chinese studenten letten zij vaak op elkaars standpunten om te controleren of hun eventuele ‘anti-Chinese’ standpunten niet door hun medestudent worden doorgespeeld. In colleges met studenten die pro-Chinese overheid zijn, kan simpelweg niet alles gezegd worden.’
Anonieme bedreigingen
‘Via sociale media krijg ik veel bedreigingen van anonieme Chinese accounts. “Je bent ontrouw aan je leider”, “Jouw studie in Nederland stelt niks voor”, “Ik ga je familie een bezoekje brengen” en ‘Ik zal je activiteiten aangeven”, krijg ik zoal binnen via WeChat. En zelfs stuurde een account mij laatst: “Ik kan binnen vier uur bij je in Amsterdam zijn.”
‘Vroeger was ik al wel bang: in China ben ik fysiek bedreigd en zijn vrienden van mij zelfs omgekomen. Dus vergeleken met China vind ik hier niks meer eng. Ik kreeg onlangs wel binnen dat er nu een officiële klacht ligt tegen mij bij de Chinese overheid dat ik “vermoed word organisatorische banden met Nederland te hebben” en dus aangegeven ben als spion. Terugkeren kan ik daarom helaas niet meer.’
Artikelen veranderen
‘Sommige Chinese studenten zien zich wel gedwongen om hun academische werk in te perken. Ik werd een keer geïnterviewd voor een UvA-essay van een Chinese medestudent aan de UvA. Zijn academisch artikel kwam echter online te staan en werd ingezien door de Chinese autoriteiten. Hij wist, in tegenstelling tot mensen zoals ik die waarschijnlijk politiek asiel krijgen, dat hij nog terug naar China zou moeten. Onder druk van de overheid heeft hij daarom jammer genoeg de paragrafen die China ‘‘niet zag zitten’’ aangepast.’
‘Het gaat bij mij persoonlijk zelfs zo ver dat er nu regelmatig wordt aangebeld bij mij en dan laat ik mijn partner opendoen, want ik ben na al die tijd heel alert geworden. Dan staat er ineens niemand voor de deur. Ik draag daarom nu ook continu verdedigingsmiddelen bij me. Maar ik blijf doorgaan met zowel activisme als studeren; bang krijgen ze me niet meer. Maar als ik op een dag ‘zelfmoord’ pleeg, wat eerdere activisten in het buitenland ook is overkomen, dan weet iedereen dat ik me niet zelf heb omgebracht.’
(tekst gaat verder onder de afbeelding)
Christine* (25)
‘Kijk, hier heb ik op één dag honderden gemiste oproepen van willekeurige nummers uit Pakistan, India en sommige Afrikaanse landen. Ik weet vrij zeker dat de Chinese overheid die als spamnummers gebruikt. Dit was immers een dag nadat ik op de Dam had geprotesteerd voor transrechten in China; allemaal mensen maakten foto’s van ons en dat voelde al heel beangstigend.’
‘Ik kom zelf uit Hong Kong en heb in 2019 nog tijdens de grote protesten gedemonstreerd tegen de groeiende inmenging van China in de ooit beloofde autonomie van de regio. Want de Chinese overheid controleert ons nu duidelijk overal.’
‘De stelling van mijn scriptie over transrechten heb ik al aangepast. Een student uit Hong Kong die in Japen een kritisch stuk had geschreven voor International Criminal Law- dat ik ook studeer- werd bij een familiebezoek in Hong Kong gearresteerd door de Chinese overheid. Ik wil echt niet gearresteerd worden als ik weer terug moet, dus ik kies voor minder vergaande bewoordingen.’
Angst voor familie
‘Mijn familie kan immers ook worden bedreigd, en daar ben ik wel bang voor. Mijn vader heeft een fabriek op het vasteland van China en het is bekend dat de overheid bankaccounts bevriest van Chinezen wiens kinderen kritisch zijn op het land. Zo zorgt de staat ook bijvoorbeeld dat ouders geen geld meer kunnen sturen naar hun kinderen die studeren in Europese landen. Of de overheid blokkeert Chinese bankaccounts van studenten.’
‘Ikzelf let altijd op wat ik zeg als ik naast Aziatische mensen in de kantine zit te eten. En ik lever nooit een kritisch essay digitaal in. Je kan door een medestudent zomaar via WeChat worden aangegeven bij de Chinese overheid. Ze sturen dan screenshots dat ze je hebben aangegeven bij de Chinese politie of ik krijg anonieme bedreigingen binnen als ‘’Kijk uit als je van huis vertrekt’’.
Hulp van overheid
‘Tuurlijk ben ik huiverig voor zulke pro-Chinese studenten, maar het is meer dat ik gewoon uit voorzorg altijd oplet. Ik ben zelf nog nooit door een andere student verraden aan de Chinese overheid. Maar ik hoop wel dat de Nederlandse overheid me kan beschermen voor fysieke bedreigingen vanuit China, zoals vrienden meemaken. Ik ben echt wel bang dat één van ons ooit iets daadwerkelijk overkomt. En net als ieder uit Hong Kong vrees ik daar bij terugkomst ooit door de Chinese politie te worden opgepakt vanwege mijn schrijven.’
‘Ik denk niet dat de universiteit ons verder erg kan helpen. Ze bieden zo veel mogelijk een veilige omgeving aan, maar de hulp moet van hogerop komen. De Nederlandse overheid moet echt een duidelijke stellingname innemen tegen het inmengende gedrag van China. We willen graag zo veel mogelijk bij lokale politie kunnen aangeven dat we worden bedreigd en van agenten bescherming krijgen. En net als bepaalde studenten uit conflictgebieden als Gaza zou simpelweg een steunbetuiging van de officiële instanties prettig zijn.’
Folia heeft bij wijze van wederhoor de Chinese ambassade in Den Haag per mail een aantal vragen gesteld. Daarop is niet gereageerd.
*De volledige namen van Emma en Christine zijn bij de redactie bekend. De redactie is tevens in bezit van screenshots van de gemiste oproepen, berichten en online bedreigingen.
