Antropologiestudent Sam (20) zit bij Amsterdam Encampment: ‘We zullen niet stoppen’
Actiegroep Amsterdam Encampment zet de pro-Palestijnse bezettingen aan de UvA op. UvA-student Sam van der Beek vertelt hoe de bezettingsgroep te werk gaat. ‘We zijn erin verenigd dat we een genocide willen stoppen, de rest doet er niet toe.’
Al maanden duiken er op willekeurige momenten op de campus van de UvA tentjes op. Meermaals volgde er zelfs een bezetting, met daarna steevast een ontruiming door de ME en teleurgestelde reacties van docenten en studenten op het gebruikte politiegeweld.
Een groep die zichzelf Amsterdam Encampment noemt, communiceert de protesten via hun Instagramkanaal. Ze willen dat de universiteiten de banden verbreken met Israël, die volgens hen bijdragen aan de ‘genocide van Palestijnen’. Sam van der Beek (20), student antropologie, is woordvoerder van de pro-Palestinagroep en was er vanaf dat eerste moment bij. De organisatie van Amsterdam Encampment zelf bleef echter lang enigszins in nevelen gehuld.
Wie maken nou precies deel uit van de bezettingsgroep?
‘Amsterdam Encampment bestaat hoofdzakelijk uit studenten van alle academische instellingen in Amsterdam. Bachelorstudenten, masterstudenten, PhD’ers. In groepen op Whatsapp en Telegram organiseren verschillende teams van ons de bezettingen. Als ze een actie zijn begonnen publiceert dat team dat op onze kanalen op Instagram en dan sluiten meer mensen, ook van buiten, zich aan.’
‘Wie ons precies allemaal steunen maakt ons niet zoveel uit, zolang ze ons maar helpen in onze strijd voor de Palestijnen en het verbreken van banden met Israëlische instituties. Dat kunnen dus mensen van totaal verschillende achtergronden zijn, krakers of mensen in het zwart. We zijn erin verenigd dat we een genocide willen stoppen, de rest doet er niet toe.’
Amsterdam Encampment eist dat de uitwisselingsprogramma’s met Israëlische universiteiten, die nu wegens de oorlog inactief zijn, definitief stopzet. Ook eist de groep dat de acht door de UvA gepubliceerde samenwerkingen met o.a. Israëlische universiteiten direct worden beëindigd. Die projecten worden gefinancierd vanuit het Horizon Europe project van de EU, waar de UvA en Israëlische universiteiten aan bijdragen.
Er waren tijdens de kleine bezetting van REC-B afgelopen vrijdag zodoende weer meer dan twintig mensen die geheel in het zwart rondliepen. Is het niet gevaarlijk dat je dan straks niet precies weet wie er in je kampement rondlopen?
‘Ten eerste wil ik zeggen dat ik, en velen met mij, ook het liefste zou willen zien dat we allemaal open en bloot zouden protesteren. Ik protesteer zelf ook niet voor niks zonder gezichtsbedekking. Maar we hebben ook gezien dat demonstranten die onschuldige leuzen hebben geroepen op bijvoorbeeld de Dam, dan bij een andere demonstratie door camerabeelden en foto’s van weken terug ineens bruut worden opgepakt wegens dat onschuldige scanderen. Daarom snap ik dat steeds meer van ons zich gedwongen gaan voelen om hun gezicht of hele lichaam te bedekken.’
‘De grens van onze acties is echter dat we nooit geweld willen gebruiken tegen personen. Toen we er bijvoorbeeld een keer achter kwamen dat personen mogelijk geweld tegen mensen wilden gebruiken, zijn ze uit het kamp weggestuurd. Maar we vinden ook wel dat onze verantwoordelijkheid vooral hooguit kan liggen bij het opzetten van de bezetting, niet bij de acties van mensen die zich van verschillende kanten aansluiten.’
‘Ook op 6 mei, toen de bezetting van het weilandje bij Roeterseiland van start ging, was er nooit de intentie geweld te gebruiken. We bouwden uit voorzorg barricades om onze eigen “campus” te creëren. We lieten één ingang opzettelijk open, waardoor hulpdiensten het terrein op hadden gekund. En écht, die bakstenen die later misschien naar de politie werden gegooid tijdens het ontruimen, waren in eerste instantie uitsluitend voor de omheiningen bedoeld.’
‘De sfeer was – op de aanval van pro-Israëlische relschoppers na – sowieso gewoon gezellig, zowel die eerste maandag als bij het Binnengasthuisterrein, waar op de Oudezijds Achterburgwal een kamp werd opgezet en de voormalige Academische Club werd bezet. Het sloeg allemaal om toen de politie meermaals op ons werd afgestuurd.’
In een brief in Trouw gaven de Nederlandse universiteiten aan ‘nooit banden met een land te verbreken tenzij de Rijksoverheid dit dwingend adviseert.’ De rectoren vinden het belangrijk dat Israëlische onderzoekers in staat blijven vrij en open gesprekken te voeren, zonder dat wij ze isoleren. Begrijpen jullie hun punt?
‘Een vrij debat is aan Israëlische universiteiten sowieso niet mogelijk. De Israëlische wetenschapper Maya Wind laat in haar boek zien dat Joodse studenten die zich uitspreken op bijvoorbeeld de Hebrew University en Tel Aviv University monddood worden gemaakt door de universiteit of de overheid. Palestijnse studenten in Israël die zich verkiesbaar stellen voor studentenraden worden ontvoerd, vastgehouden en gemarteld of raken simpelweg vermist. Bovendien kan Israël volgens de Nakba-wet van 2011 (die Palestijnse herdenkingen van hun verdrijving in 1948 wil tegengaan, red.) financiering van Israëlische universiteiten stopzetten als er het bestaan van de “democratische Joodse staat” ook maar “in twijfel wordt getrokken.”
‘Een universiteit die banden heeft met universiteiten die bijdragen aan die genocide moet juist vooruitlopen en niet laf een speelbal van de overheid zijn. Ongeacht overheidsadvies, als er fondsen gaan van de UvA naar Israëlische universiteiten, legitimeer je daarmee gewoon de acties van die universiteiten.’
Is het wel zo simpel om die samenwerkingsverbanden van de ene dag op de andere op te zeggen? De samenwerkingen lopen immers via Horizon Europe, een project van de EU.
‘Dat is inderdaad waar, maar de UvA kan de afzonderlijke samenwerkingen wel opzeggen. Ik vermoed dat dit de UvA een hoop geld gaat kosten. Er zitten waarschijnlijk contracten aan de samenwerkingen vast. Maar dat geldelijk verlies lijkt het me wel waard om ervoor te zorgen dat fondsen van de universiteit niet via zulke onderzoeksprojecten bij bijvoorbeeld wapenfabrikant Elbit Systems terecht komen. Want aan 37.000 vermoorde Gazanen kan je geen bedrag plakken. Bovendien kon de UvA binnen tien dagen na de inval van Oekraïne banden met Russische instellingen stopzetten.’
De UvA heeft in juni verschillende rondetafelgesprekken met genodigden en een online vergadering voor studenten en medewerkers georganiseerd om te praten over het ethische kader van samenwerkingen met buitenlandse instellingen. Daarover kan vanaf vrijdag 28 juni ook worden meegedacht op een online platform. Rector Verbeek stelt deze zomer een ‘tussenbalans’ op te maken. Voor Amsterdam Encampment is dit niet voldoende: Volgens de actiegroep ontloopt de UvA met de rondetafelgesprekken alsnog directe actie. ‘De oorlog is nu!’, aldus Van der Beek. Een afgesproken burgerberaad met studenten werd door de UvA vorige week wegens acties van Amsterdam Encampment op het Science Park ‘gepauzeerd’.
De vraag blijft voor veel buitenstaanders: moet er, om dat punt duidelijk te maken, tijdens de demonstraties en bezettingen zoveel gesloopt worden?
‘Tuurlijk zou ik willen dat het niet nodig was om graffiti op muren te spuiten of barricades van stoepstenen te maken om onze zaak onder de aandacht te brengen. Maar we hebben zeven maanden lang geprobeerd om ons punt via walk-outs, petities, open brieven en discussies continu duidelijk te maken.’
‘Het College van Bestuur wilde gewoon nooit luisteren naar wat we te zeggen hadden. Nergens bleek dat het ook maar een beetje gaf om de levens van 37.000 Palestijnse doden. Uiteindelijk bleken de bestuurders van de UvA zich meer om bezittingen dan om mensenlevens te bekommeren. Ja, ik begreep dus oprecht de frustratie van studenten die dingen sloopten.’
Meermaals maken bezetters instanties of personen uit voor ‘zionisten’, een term die enkele Joodse studenten als antisemitisch aangeven. Snappen jullie dat?
‘Iedereen heeft inmiddels een andere betekenis gegeven aan zo’n emotioneel beladen term als ‘zionisme’. Met ‘antizionisme’ doelen wij er niet op dat een staat waar Joodse mensen wonen, of in de meerderheid zijn, niet zou mogen bestaan.’
‘Ons concept van ‘antizionisme’ richt zich tegen het – zoals wij zeggen – ‘zionistische’ project om Palestijnen uit te sluiten, de genocide door Israël en de apartheidsstaat die het land nu is. Zij die dat steunen noemen we ‘zionisten’. Hoe één – of meer – staten er in de toekomst uit zou moeten zien, daarover moeten we het in de toekomst hebben, maar het begint eerst met een einde aan de apartheid door de Israëlische regering.’
‘Wij richten ons dus écht niet tegen Joden. Minstens een kwart van de mensen die op de bezettingen spreken is Joods. Onze leuzen richten zich alleen tegen de staat Israël en er zijn veel Joodse groeperingen die met onze acties meedoen. Juist anti-Israëlische leuzen met antisemitisme gelijkstellen is op discriminerende wijze alle Joden over één kam scheren.’
Is de band met Israël uiteindelijk wel een probleem van een universiteit? Moet je niet op het Malieveld protesteren tegen de houding van de Nederlandse overheid?
‘Het is niet alsof we niet ook landelijk protesteren. De bezettingen bestaan naast de acties waar we landelijk aan deelnemen. Maar wij betalen collegegeld aan de UvA, waarmee we hun beleid mogelijk maken. Dus onze manier om de genocide te bestrijden is via de instellingen waar wij betrokken bij zijn. En we zullen niet stoppen met acties voordat de banden door onze universiteit zijn verbroken.’
