Miljoenennota 2025: ‘Grote bezuinigingen in het hoger onderwijs en de wetenschap’
Zoals verwacht gaan de voorgenomen bezuinigingen op het hoger onderwijs en de wetenschap gewoon door. Bij de presentatie van de Miljoenennota liet OCW-minister Bruins (NSC) weten dat de bezuinigingen op zijn departement ‘flink optellen’, maar ook dat nog niet alle bezuinigingen ‘in beton gegoten’ zijn. Universiteiten en studenten zijn echter des duivels.
Ondanks de forse tegenstand uit de academische wereld en de stevige lobby om het tij te keren houdt de minister vast aan een bezuiniging van één miljard op jaarbasis. Hij heeft inmiddels wel toegezegd dat de Sectorplannen, die moeten leiden tot een samenhangend en interdisciplinair aanbod van onderwijs en onderzoek, gespaard worden. Daarmee worden 1200 vaste banen gered, oftewel een bedrag van 215 miljoen euro dat overeind blijft voor de universiteiten.
Daar staat tegenover dat de minister vanaf volgend jaar de mogelijkheid schrapt voor wetenschappers om een starters- of stimuleringsbeurs te ontvangen. Deze persoonlijke onderzoeksbeurzen kunnen wetenschappers naar eigen inzicht inzetten. Tot en met 2029 levert dat de minister een besparing op van 175 miljoen euro, dat wil zeggen: 35 miljoen per jaar.
Internationals
Zoals eerder al bleek gaat de Wet internationalisering in balans gewoon door. Met die wet wordt beoogd gerichter te sturen op internationale studentenstromen en de Nederlandse taal weer tot de norm te verheffen op hogescholen en universiteiten. Met de vermindering van het aantal internationale studenten hoopt de minister bijna 300 miljoen per jaar te besparen.
Hoger collegegeld
Ook de langstudeerdersboete moet de minister geld opleveren: studenten die te lang over hun studie doen zullen onder dat systeem een boete moeten betalen in de vorm van een hoger collegegeld. Het moet 282 miljoen per jaar opleveren. Hoe de boete er precies uit komt te zien, is nog niet bekend. De minister wil overleg hierover met studenten en instellingen.
Fonds Onderzoek en Wetenschap
In de wetenschap wordt de omvang van het Fonds Onderzoek en Wetenschap verkleind. Dit fonds (totaal ongeveer 500 miljoen euro per jaar) wordt ingezet voor structurele ondersteuning van ongebonden onderzoek, maar bijvoorbeeld ook voor het bevorderen van kennisveiligheid, open science en sociale veiligheid. Eerder was sprake van een korting van 150 miljoen, maar dat blijkt nu 132 miljoen te zijn. Dit betekent bijvoorbeeld dat er minder geld komt voor subsidie op grote wetenschappelijke apparaten.
Universiteiten van Nederland (UvN), de koepel waarin de Nederlandse universiteiten samenwerken, heeft geschokt gereageerd op de plannen en zegt dat de bezuinigingen nog erger zijn dan verwacht en tegen hun verwachting in al volgend jaar effect hebben, met name waar het gaat om de starters- en stimuleringsbeurzen, die al per 1 januari 2025 verdwijnen. ‘Een deel van de 175 miljoen euro die daarmee jaarlijks gemoeid is, hebben universiteiten nu al toegekend. In het hoofdlijnenakkoord zouden deze bezuinigingen pas per 2026 ingaan,’ aldus UvN.
Ziedend
Ook studenten zijn woest. De Landelijke Studentenvakbond (LSVb) zegt in een persverklaring ‘ziedend’ te zijn. De koopkracht van studenten gaat er volgens de bond, die zich baseert op berekeningen van het Nibud, in de praktijk netto 113 euro per maand op achteruit. ‘Dit betekent dat de koopkracht voor veel studenten nog slechter uitvalt dan hier naar voren komt. De belofte van het kabinet dat iedereen er op voor uit gaat, blijkt dus een leugen. Studenten worden financieel keihard geraakt. 113 euro per maand minder betekent dat studenten niet meer genoeg geld overhouden om hun boodschappen te betalen. Dat is schandalig en onacceptabel,’ aldus LSVb-voorzitter Abdelkader Karbache. ‘Daarbovenop gaat het kabinet de langstudeerboete invoeren. Dit betekent dat studenten die langer dan één jaar uitlopen over hun studie 3000 euro per jaar extra collegegeld moeten gaan betalen. Dit maakt het voor studenten juist nog lastiger om hun studie af te ronden.’
WOinactie, waarin wetenschappers, bestuurders en studenten participeren, heeft op 14 november een landelijke staking tegen het regeringsbeleid uitgeroepen.
