‘Betalen per vak werkt niet voor iedere student’
Vanaf september mogen duizend studenten van de UvA en HvA in een experiment afrekenen per vak. Ze mogen zelf kiezen welke vakken ze volgen en wanneer. Aan de Open Universiteit (OU) kan dat al sinds 1984. Maar volgens onderwijskundige Rob Koper, die voor de OU onderzoek doet naar studie-uitval, werkt deze vorm van flexibel onderwijs niet voor iedereen. Sterker nog: sommige studenten zijn meer gebaat bij structuur en begeleiding.
De Open Universiteit is modulair ingericht. Wat is daar het nadeel van?
‘Aan de OU vindt alleen afstandsonderwijs plaats. Dat betekent dat er geen hoor- en werkcolleges worden gegeven. Studenten volgen hun studie online, ze zijn volledig op zichzelf aangewezen. We merken steeds vaker dat studenten met die vrijblijvendheid in de knel komen. Hoewel het verantwoordelijke volwassenen zijn, blijkt toch dat ze moeite hebben zichzelf een bepaald tempo aan te meten. Studie-uitval is aan de OU dan ook een serieus probleem. Van de studenten die vooraf aangeven een volledige studie te willen afronden, haalt lang niet iedereen uiteindelijk een diploma.’
Wat is de belangrijkste reden dat studenten met hun opleiding stoppen?
‘Net als iedere volwassene moeten studenten aan de OU schipperen met hun verplichtingen. Ze hebben werk, hobby’s, misschien zelfs kinderen: hun opleiding heeft vaak niet de hoogste prioriteit. Als de opleiding dan ook geen stok achter de deur biedt omdat studenten volledig vrij zijn in het bepalen van hun tempo, komt de studie al helemaal onder aan het lijstje van prioriteiten te staan. Dat leidt tot afstel en uiteindelijk tot uitstel.’
Wat doet de OU om studie-uitval tegen te gaan?
‘Bij de masteropleidingen hebben we onlangs een kwartielsysteem ingevoerd. Studenten die zich inschrijven voor een vak kunnen nu niet meer meteen beginnen, maar moeten eerst wachten tot de cursus officieel van start gaat, zodat ze hem tegelijkertijd met andere studenten kunnen volgen. Op die manier kunnen we studenten beter met elkaar laten samenwerken. Voorheen was dat lastiger, omdat elke student een individueel studietraject had en bijna niemand in hetzelfde tempo studeerde. Ook hanteren we strakkere deadlines en vaste tentamendata, en worden studenten intensiever door docenten begeleid. Uit de eerste resultaten blijkt dat studenten met deze structuur veel sneller studeren. Waar ze in het “vrije” model ruim een jaar over een vak doen, ronden ze dat nu in drie maanden af. Bij de bachelors willen we deze veranderingen nu ook gedeeltelijk doorvoeren.’
Valt die manier van studeren nog steeds onder de noemer flexibel onderwijs?
‘Je kunt met ons online onderwijs nog steeds zelf bepalen waar en wanneer je studeert en hoeveel vakken je per jaar volgt. En we hebben geen einddatum: over je master mag je een jaar, maar ook vier jaar of een halfjaar doen. Het is lastig om volledig vrij onderwijs te blijven aanbieden. Bij elke maatregel om het studiesucces te verhogen, lever je toch een beetje in op flexibiliteit.’
Waar moeten de UvA en de HvA op letten als ze in september met de pilot beginnen?
‘Wat me opvalt, is dat de nadruk ligt op de bekostiging. De UvA en HvA willen studenten per module laten betalen om flexibiliteit te bevorderen. Daar zou ik mee oppassen, want geld blijkt voor studenten een belangrijke factor in de sturing van het studietempo. Studenten zijn geneigd om voor de goedkoopste optie te gaan. En hoe minder vakken je volgt, hoe minder geld je kwijt bent. Bij de OU zijn we juist met een omgekeerde beweging bezig. We willen het onze studenten mogelijk maken om per jaar af te rekenen, zodat ze een sterke stimulans hebben om hun studie af te maken.’
Jullie willen studenten nu juist weer jaarcollegegeld laten betalen?
‘Nee, dat niet. Maar uit onderwijskundig oogpunt is het goed om de twee mogelijkheden naast elkaar te laten bestaan. Dat zou ik de UvA en HvA ook te allen tijde aanraden. Voor de ene student werkt betalen per vak beter, voor de andere betalen per jaar. Ik denk dat het allebei mogelijk moet zijn.’
In Folia lees je deze week alles over de voor- en nadelen van flexstuderen.
