Veel vragen over en kritiek op afrekenen per studiepunt
De randvoorwaarden voor het experiment met flexstuderen zullen aan de UvA en de HvA worden bepaald, en niet in Den Haag. Dat zei Tweede Kamerlid Mohammed Mohandis gistermiddag tijdens een goedbezocht debat in het Maagdenhuis. De PvdA’er beloofde in nauw contact te blijven met de medezeggenschap en dat de proef eerlijk zal worden geëvalueerd. ‘Het is een experiment. Als het niet werkt, dan doen we het niet.’
Als iemand jarenlang blijft flexstuderen, houdt die dan al die tijd recht op een studentenwoning? Blijft het bindend studieadvies bestaan voor flexstudeerders? En hoe zit het met de bestuursbeurs, als men het collegegeld straks niet meer per jaar moet betalen? Vanaf september kunnen duizend UvA- en HvA-studenten bij wijze van proef hun collegegeld per vak betalen, maar daarover leven nog een hoop vragen en twijfels, bleek gisteren.
Zo’n zeventig mensen waren afgekomen op het debat Flexstuderen: een desastreuze rendementsmaatregel of de ultieme vrijheid voor de student? dat studentenunie Asva in het Maagdenhuis had georganiseerd. Vooral initiatiefnemers Mohandis en Stefan Wirken van de Landelijke Studentenvakbond (LSVb) enerzijds en Humanities Rally-medeoprichter Jarmo Berkhout anderzijds gingen - bij vlagen fel - met elkaar in discussie. Gespreksleider Jim Jansen wist de sfeer echter gezellig te houden.
Regeringspartijen VVD en PvdA introduceerden samen met de LSVb afgelopen december het plan om studenten collegegeld per vak te laten betalen in plaats van per jaar. In september beginnen de UvA en de HvA een proef met duizend studenten. Volgens de initiatiefnemers biedt het plan uitkomst voor studenten die tijdelijk minder vakken willen volgen omdat ze bijvoorbeeld een bestuursjaar doen of die naast hun studie willen werken.‘Het is een mooie optie voor studenten die zich naast hun studie willen verbreden,’ aldus Tweede Kamerlid Mohandis.
Waar is de HvA?
Hij werd fel van repliek gediend door HvA’er Bram Buskoop, die stelt dat het plan zich richt op een kleine groep studenten en afleidt van dringendere problemen, zoals de ‘torenhoge studieschulden, het gebrek aan inspraak aan de onderwijsinstellingen en de hoge werkdruk van docenten’. ‘Dát zijn de echte problemen. Bedenk een plan waar alle studenten baat bij hebben en richt je op de betaalbaarheid van studies en meer democratie op onderwijsinstellingen,’ aldus Buskoop, die lid is van de medezeggenschapsraad van het Domein in Onderwijs en Opvoeding van de HvA. Hij stelde bovendien dat de bedenkers van het plan onvoldoende rekening gehouden hebben met de HvA. ‘Bij beroepsopleidingen zijn theorie en praktijk onlosmakelijk verbonden. Dat kun je niet zomaar in stukjes hakken.’
Rendementsdenken
Ook student filosofie Jarmo Berkhout ziet niets in het plan. De medeoprichter van Humanities Rally uitte eerder in een opiniestuk in de Volkskrant felle kritiek op het ‘supermarktmodel voor de studie’. ‘Het introduceert het marktdenken in het hoger onderwijs. Dat vergroot bestaande problemen die samenhangen met het rendementsdenken nog extra.’ Als negatief voorbeeld noemt Berkhout VlaanderenOnze Vlaanderen-blogger Stéphanie Romans schreef een blog over het systeem in Vlaanderen., waar studenten sinds 2004 per vak kunnen afrekenen. ‘Daar hebben ze onlangs het collegegeld verhoogd, maar de prijzen per vak stegen harder dan de algemene inschrijvingsprijs. Flexstuderen werkt marktdenken dus in de hand.’
LSVb-voorzitter Wirken wierp tegen dat het bedrag dat de UvA per student krijgt van het ministerie niet verandert. ‘Het geld wordt alleen verspreid over meerdere jaren,’ aldus Wirken die ZwedenLees hier meer over de situatie in Zweden. aanhaalde als land waar afrekenen per vak volgens hem wél werkt en veel mensen naast hun baan enkele vakken of een opleiding volgen. Hij benadrukte dat de optie om per jaar af te rekenen altijd zal blijven bestaan.
Ook student-assessor Lianne Schmidt, het vijfde panellid benadrukte dat door het allocatiemodel van de UvA het geld nu ook al aan de hand van studiepunten wordt verdeeld, en er zo gezien dus niets verandert. Wel zou het gedeelte van de rijksbekostiging dat normaal op nominale studiejaren gebaseerd is, voor flexstudenten aan de universiteit of hogeschool gegeven worden wanneer studenten daadwerkelijk vakken volgen - ook wanneer dit buiten de nominale studieduur is.
Schmidt vreest verder voor een tweedeling tussen studenten die moeten werken om hun studiekosten te kunnen betalen, en studenten die dat niet doen. ‘Zo’n tweedeling zorgt voor ongelijkheid, die moeten we juist zien te voorkomen.’
Kleine vakken
Ook het voortbestaan van kleine vakken wil Schmidt goed in de gaten houden. ‘Veel mensen vrezen dat de kleine vakken hierdoor nog meer onder druk komen te staan. Ik denk niet dat dat zo is, maar dat is iets waar we onderzoek naar gaan doen.’ De proef moet volgens haar uitwijzen of het plan budgetneutraal is.
De angst van Berkhout, dat docenten moeilijke vakken makkelijker maken om ze aantrekkelijk te houden voor studenten, is volgens Schmidt ongegrond. De UvA krijgt geld per gevolgd vak, niet per gehaald vak. Ook zal het curriculum van de opleidingen hetzelfde blijven. ‘Shoppen in vakken is dus geen optie.’
Randvoorwaarden
Het publiek stelde veel vragen over de randvoorwaarden. Volgens sommigen moet eerst het bindend studieadvies worden afgeschaft, om flexstuderen te laten slagen. Ook vreesde men dat het onderwijs hierdoor commerciëler wordt en dat de UvA het collegegeld zal moeten verhogen. Ook zou het experiment niet met alle factoren rekening houden. Wat gebeurt er met het profileringsfonds? Studentenraad-voorzitter Naomi Appelman, die het debat volgde vanuit het publiek benadrukte het belang van een goede, eerlijke evaluatie, zowel landelijk als in Amsterdam.
‘Er leven nog veel twijfels en vragen,’ vatte Asva-voorzitter Xandra Hoek de discussie na anderhalf uur samen. Het feit dat de medezeggenschap van de UvA en de HvA zouden zijn gepasseerd bij het invoeren van het plan heeft niet meegeholpen. ‘Dat zorgt voor argwaan,’ meent Hoek. De pilot zal moeten uitwijzen of die zorgen terecht zijn, ‘dus laat die proef maar komen’.
