Niks meer missen?
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief!
Foto: Daniël Rommens
opinie

'Bussemaker en CvB brengen studenten in diskrediet'

Arthur Berkhout,
8 september 2015 - 11:45

'Het CvB en minister Bussemaker doen er alles aan om studentenprotesten in een kwaad daglicht te stellen. Ze zijn geobsedeerd door reputatieschade en zien democratie als bedreiging voor de universiteit. Buitengewoon fatalistisch en tekenend voor de top-down mentaliteit van bestuurlijk Nederland,’ vindt Arthur Berkhout.

Het nieuwe collegejaar is zoals bekend enigszins tumultueus van start gegaan, en de sussende reactie van het CvB liet niet lang op zich wachten: Hans Amman sprak zich in een woensdag op Folia.nl verschenen interview uit over de censuurkwestie. Op dezelfde dag verscheen in het blad Folia een interview met minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap Jet Bussemaker, die de kans kreeg de afschaffing van de basisbeurs te verdedigen en in het algemeen haar licht te laten schijnen over het Nederlandse hoger onderwijs. Wie dacht dat met de blokkade van de opening van het academisch jaar de toon is gezet, zit ernaast. Het zijn deze twee interviews die tonen hoe in de hogere bestuurslagen na een jaar protest nog altijd over democratie en reële inspraak wordt gedacht: namelijk als een bron van reputatieschade en als een overbodig attribuut.

'Alles wijst erop dat de financiële problemen aan de UvA ontstaan zijn door grootschalige vastgoedprojecten, waarvan de zinnigheid ernstig betwijfeld kan worden'

Bussemaker beweert vol optimisme dat door de afschaffing van de basisbeurs (het ‘studievoorschot’) 1 miljard euro vrijkomt, geld dat volledig ten goede zal komen aan het hoger onderwijs. Het is nog maar de vraag of dit bedrag daadwerkelijk gerealiseerd zal worden. Hoe dan ook zal dit geld te laat komen om op de UvA de aanstaande draconische bezuinigingen op de Faculteit der Geesteswetenschappen en de Faculteit der Rechtsgeleerdheid te kunnen verhinderen.

 

Verantwoordelijkheid nemen

Waarvan is dit het gevolg? Alles wijst erop dat de financiële problemen aan de UvA ontstaan zijn door grootschalige vastgoedprojecten, waarvan de zinnigheid ernstig betwijfeld kan worden. De academische gemeenschap heeft hierover niet mee kunnen beslissen. Ondertussen wordt zij wel gedwongen miljoenenbezuinigingen te ondergaan die de kwaliteit van onderwijs en onderzoek zwaar onder druk zetten en tot vele ontslagen leiden. Tot op heden wordt als motivatie voor deze bezuinigingen alleen verwezen naar systemische noodzakelijkheden die vervat zijn in het universitaire allocatiemodel – in plaats van dat verantwoordelijkheid voor het eigen beleid wordt genomen.

 

Bussemaker verkondigt nu in het genoemde interview dat het ten tijde van de Maagdenhuisbezetting ‘niet zo simpel was om zicht te krijgen op wat de actievoerders wilden’. Welnu, dat is erg duidelijk en was het toen ook. We willen niet dat de kwaliteit van ons onderzoek en onderwijs in het geding komt door de onbesuisde acties van bestuurders waar we geen invloed op hebben. De waarde van democratie aan de universiteit ligt hierin besloten: dat potentieel de volledige academische gemeenschap dergelijke acties wél kan controleren en daarmee de universiteit beter maken.

De opmerking dat de protesten in een groot deel van het land geen weerklank zouden vinden, is voor een bewindspersoon van een partij die momenteel in de peilingen op 14 zetels uitkomt natuurlijk enigszins gewaagd. De bewering dat op sommige Engelse universiteiten studenten ondanks een volkomen gebrek aan inspraak wel tevreden zouden zijn, is een gotspe. De minister verkondigt in feite dat democratie overbodig is en we maar gewoon tevreden moeten zijn. Ze impliceert zelfs dat een universiteit te complex is om door een gekozen rector bestuurd te worden. Terwijl het duidelijk is dat nu juist het niet-verkozen bestuur met vastgoed geblunderd heeft en nu de rekening naar de faculteiten, naar het onderwijs en onderzoek, naar ons studenten en medewerkers doorschuift. In plaats van dat de sociaaldemocratische minister het democratisch engagement ondersteunt, zet ze de protesterende studenten weg als vage utopisten met overbodige doelen.

 

Reputatieschade

En daarmee is daadwerkelijk de toon gezet: het delegitimeren van protesterende studenten lijkt nog altijd de instinctieve reactie van bestuurders op onrust te zijn. Hans Amman beweert dat de helft van de 8 procent minder aanmeldingen aan de UvA dit jaar terug te voeren is op de protesten van afgelopen jaar. Nou kun je je afvragen waar hij deze inschatting op baseert (heeft hij bijvoorbeeld iedereen die dit jaar niet aan de UvA gaat studeren gevraagd waarom niet?). Je zou je ook kunnen afvragen of de door de UvA in de arm genomen reputatiemanager zijn werk niet goed gedaan heeft. En of alle PR-campagnes en idealistische posterseries toch geen vruchten hebben afgeworpen. Maar als er iets is dat de reputatie van de UvA zodanig heeft kunnen beschadigen dat mensen ervan afzien hier te studeren, dan moet dat toch vooral gezien worden in het feit dat het universiteitsbestuur tot meerdere keren aan toen de ME op zijn eigen studenten afstuurt. En, ja: kritische gedichten censureert.

'Democratie en autonomie binnen het onderwijs zijn een essentieel deel van zinvol onderwijs'

De angst van het CvB voor reputatieschade leidt tot gedrag dat die reputatie juist drastisch schaadt. Want is niet juist een academische gemeenschap die zich tot het uiterste toe inzet om de kwaliteit van haar onderwijs en onderzoek te behouden de beste reclame die een universiteit zich kan wensen? Het studentenprotest is bittere noodzaak. De noodzaak van een intellectueel alternatief voor de gevestigde orde. De noodzaak van het betrekken van mensen bij de politiek, iets waar de partijpolitiek al decennia steeds minder in slaagt. De noodzaak van democratisch engagement. Het door Bussemaker gekoesterde denkbeeld dat democratisering instellingen ‘om zeep’ zou helpen, is buitengewoon fatalistisch en tekenend voor de top-down mentaliteit van bestuurlijk Nederland. Democratie en autonomie binnen het onderwijs zijn een essentieel deel van zinvol onderwijs.

 

De academische lente is nog lang niet voorbij.

 

Arthur Berkhout is student wijsbegeerte en actief betrokken bij Humanities Rally.