‘We moeten jongeren online veel meer begeleiden’
Donderdagmiddag presenteert UvA-hoogleraar media, jeugd & samenleving Patti Valkenburg haar nieuwe boek Plugged In, How Media Attracts and Affects Youth. In dit boek, dat zij samen schreef met Jessica Taylor Piotrowski, houden zij de effecten van modern mediagebruik op kinderen tegen het licht.
Wat is de belangrijkste boodschap van Plugged In?
‘Sociale media zijn ontworpen om positieve dingen te laten zien en over elkaar te zeggen: foto’s van lachende mensen, likes en leuke reacties. Maar er zijn natuurlijk ook mensen die zichzelf gaan spiegelen aan mensen die het beter hebben dan zij en daar dan ongelukkig van worden. In dit boek proberen we zowel de positieve kanten als de negatieve kanten van mediagebruik te belichten. De positieve effecten van gamen op de hand-oogcoördinatie, ruimtelijk inzicht en visueel denkvermogen zijn allang bewezen. Soms krijgen mensen ook veel zelfvertrouwen van Facebook, bijvoorbeeld als ze veel positieve reacties hebben gekregen. Maar er zijn ook veel negatieve kanten.’
Waarom moeten we kinderen al leren omgaan met smartphones?
‘Voor de digitalisering stond zelfvertrouwen aan de basis van maatschappelijk succes. In deze tijden van overvloed is dat zelfcontrole geworden. In Nederland kijken jongeren buiten schooltijd al meer dan zes uur per dag naar een scherm. Werkende volwassenen nog wel twee uur meer. Het krijgen van aandacht is verslavend, al die notificaties en die bliepjes en piepjes zijn kleine beloningen voor het brein.
We moeten kinderen en jongeren die blootgesteld worden aan al die impulsen begeleiden. Als jij een taak moet aanleren, iets dat concentratie en oefening vereist, lukt dat minder goed met al die afleiding. Daarom moeten ouders kinderen zelfcontrole aanleren en zelf het goede voorbeeld geven. Als je de kinderen verbiedt om na het eten niet meer op schermpjes te gaan moet je dat als volwassene ook doen.’
Wanneer wordt mediagebruik eigenlijk te veel mediagebruik?
‘Nou, een maximaal aantal uren “schermtijd” zoals vroeger bestaat eigenlijk niet meer, want schermen zijn er altijd en overal. Maar mediagebruik wordt als ‘te veel’ gezien wanneer het een negatieve invloed op de omgeving heeft: als school, werk, sociale omgeving of de fysieke en mentale gezondheid van iemand eronder gaat lijden. Van alle jongeren heeft 5 procent een gameverslaving. Dat lijkt misschien niet zo heel veel maar bedenk dan dat het in absolute aantallen om honderdduizenden eenzame jongeren kan gaan. Hoe verslaafder, hoe eenzamer. Gameverslaving is in het psychiatershandboek dan ook al opgenomen als verslavingsstoornis. Overmatig social mediagebruik nog niet, terwijl we daar ook kenmerken van verslaving herkennen.’
Dit boek is geschreven in het Engels, en eerder dit jaar ook uitgekomen in Amerika. Is de situatie daar hetzelfde als hier?
‘Het is natuurlijk een academisch boek, dat online open access wordt aangeboden. Er zijn veel verschillen per land in beleid, opvoeding en gebruik, maar wat interessant isis dat de aantrekkingskracht van media overal ongeveer hetzelfde is. En dat sekseverschillen ook nagenoeg gelijk zijn. Zo zijn het overal de jongens die meer gamen. Ook kijken jongens en mannen overal meer porno dan vrouwen. Meisjes en vrouwen zijn daarentegen nog steeds meer geïnteresseerd in online romantiek en relaties.’
Kunt u zelf de verleidingen van al die schermen weerstaan?
‘Ik heb natuurlijk ook een smartphone en probeer heel veel sociale media uit. Maar ik zet echt maar eens in de drie weken wat op Facebook. En al die bliepjes heb ik uitstaan, hoor.’
