Niks meer missen?
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief!
De Vereniging van Universiteiten (VSNU) is positief over het voornemen van staatssecretaris Dekker om in de toekomst enkel nog Open Access te publiceren. Volgens een brief (pdf) van de VSNU is het een bevestiging van de reeds ingezette koers van openbaarheid van wetenschap. De koepel van Nederlandse universiteiten zet wel wat vraagtekens bij het proces.

Drie weken geleden stuurde de staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen een brief naar de Tweede Kamer waarin hij stelt dat in 2018 zestig procent van de wetenschappelijk publicaties openbaar toegankelijk moet zijn en vijf jaar later alles open access gepubliceerd zou moeten worden. Daarbij kiest Dekker voor de zogenaamde Gold-variant van open access. Daarbij zorgt het magazine voor de gratis publicatie, terwijl bij de Green-variant de onderzoeker zelf voor de publicatie zorgt, bijvoorbeeld door middel van een openbare databank per universiteit.

Green en gold
De VSNU is in beginsel positief over de brief van Dekker en ziet het vooral als een steuntje in de rug. Volgens de koepelorganisatie wordt op dit moment al 58 procent van het wetenschappelijk onderzoek open access gepubliceerd. Toch plaatst ze enkele kanttekeningen bij de praktische uitwerkingen van het beleidsvoornemen. Zo wil de Vereniging van Universiteiten dat er vanuit financieel oogpunt voor de korte termijn nog wordt gekeken naar de Green-variant.

In de transitiefase moeten Nederlandse universiteiten namelijk betalen voor publicaties van hun wetenschappers in open access-tijdschriften en voor de abonnementen van buitenlandse bladen die niet vrij toegankelijk zijn. VSNU-woordvoerder Bastiaan Verweij: ‘Dat gaat om een kostenpost van vele miljoenen euro’s waar Nederlandse universiteiten zich ineens voor geplaatst zien. In een transitiefase zouden we ons daarom kunnen voorstellen dat er tijdelijk naar de Green-variant wordt gegrepen.’

Rol van uitgevers
De VSNU wil eveneens dat er stevigere afspraken worden gemaakt met de uitgevers van wetenschappelijke tijdschriften. ‘Universiteiten wordt gedreigd met aanpassingen in de Wet op het Hoger Onderwijs en het Wetenschappelijk Onderzoek, terwijl er ook druk uitgeoefend mag worden op uitgevers’, aldus Verweij. ‘Dat is lastig omdat alles in een internationale context plaatsvindt, maar ik hoop dat de staatssecretaris het voortouw neemt in Europa. Met een grote groep landen kun je ook bij bijvoorbeeld Nature en Science iets bereiken.’