Hier leren HvA‘ers pannenkoeken bakken vanuit een rolstoel

Al vier jaar leren ergotherapiestudenten in deze waarheidsgetrouwe omgeving hoe ze cliënten kunnen helpen thuis zoveel mogelijk zelf te kunnen. De studie ergotherapie richt zich op het weer mogelijk maken van dagelijkse handelingen als dat niet meer lukt door een lichamelijke of psychische beperking. Denk aan het koken van een maaltijd als je blind bent geworden of je aankleden als je een arm hebt verloren. Studenten leren hier met cliënten te werken in een normaal huis, dus zonder aanpassingen zoals beugels bij het toilet of een aanrecht waar je met een rolstoel onder kan rijden.

Thuissituatie

De komst van het praktijkhuis sluit goed aan bij de tendens dat ergotherapie steeds vaker plaatsvindt bij mensen thuis in plaats van in zorginstellingen. ‘Ouderen blijven langer thuis wonen, ­cliënten moeten tegenwoordig sneller naar huis na een opname en mensen kunnen zonder verwijzing bij de ergotherapeut terecht,’ vertelt Anke Boumans, docent ergotherapie en coördinator van het praktijkhuis. ‘Daar moeten de ergotherapeuten die we opleiden op inspelen. Vandaar dat we hier een echte thuissituatie nabootsen. Zo kunnen studenten oefenen op de plek waar de problemen van cliënten zich afspelen.’

Het huis ziet er zoveel mogelijk uit als een echt appartement, met zelfs een kleine trap, hoewel alles gelijkvloers is. ‘Natuurlijk is het wel een stukje groter dan een gemiddeld Amsterdams appartement,’ zegt Boumans. En de gangen zijn iets breder gemaakt, om voldoende ruimte te creëren voor de groepen van soms vierentwintig studenten die er aan de slag zijn. ‘De volledige inrichting is van Ikea. We hebben nog een sponsordeal proberen te regelen, maar daarin had Ikea geen interesse. Jammer!’

Foto: Bram Budel

De HvA is een van de twee hogescholen in Nederland met een praktijkhuis. Het werd in de zomer van 2013 opgeleverd en heeft 140.000 euro gekost. Het andere staat in de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen (HAN). In de studeerkamer zitten Muhammet en Kelvin met studentcoach Btissame. De opdracht is het aanleren van een fijnmotorische vaardigheid, zodat studenten ervaren hoe ze het beste instructies kunnen overbrengen, bijvoorbeeld mondeling of door het voor te doen.

Muhammet laat Kelvin zien hoe je een vliegtuigje vouwt. ‘Dat heb ik nog nooit gedaan, dus voor mij is het echt nieuw,’ zegt Kelvin. ‘Als ik het straks niet goed kan vouwen, krijgt Muhammet geen punt. Dus er ligt een grote druk op mijn schouders,’ zegt hij lachend. Maar hij neemt het wel degelijk serieus. Kelvin: ‘En nu vouw ik de winglets…’ ‘Zo, je hebt het woord onthouden, dat is extra punten hoor,’ reageert Muhammet. Dan is het vliegtuigje af en gooit Kelvin hem in de lucht voor een testvlucht. Muhammet: ‘Ik zie het al. Hij vliegt even slecht als de mijne, dus hij moet wel precies hetzelfde zijn!’ Met een glimlach zet Btissame een vinkje op Muhammets formulier.

Studentcoaches

Al vanaf het begin zijn studenten betrokken bij het praktijkhuis en de lessen worden ook door studenten zelf gegeven. Een deel van het curriculum van ergotherapie bestaat uit vrije studiepunten die de studenten moeten invullen met zelfgekozen profileringsactiviteiten. Studentcoach worden is er een van. Dan moet je wel derde- of vierdejaars zijn en stage-ervaring hebben. ‘Een ander begeleiden, coachen en feedback geven doe je ook als ergotherapeut, dus het is een waardevolle taak,’ zegt Boumans. De studentcoaches worden op hun beurt weer begeleid door Boumans.

Rixt vindt het leuk om door medestudenten te worden gecoacht. ‘Eigenlijk is het nog leuker dan met een docent. Het is meer op jouw niveau. Sowieso is het praktijkhuis heel handig. Het is fijn om op school te kunnen oefenen in een echte thuissituatie.’ Voor coaches Mascha en Btissame is het soms wel raar om leeftijdsgenoten te begeleiden. Btissame: ‘Eerst dacht ik: wat moet ik hen nu leren? Ik kan het zelf nog niet eens. Maar gaandeweg ontdek je dat je meer weet dan je denkt.’ Mascha: ‘Het is ook voor jezelf fijn, want je frist je eigen kennis ook weer op. Wel merk ik dat sommige studenten me niet serieus nemen. Dan doen ze heel lacherig en als er ineens wel een “echte” docent bij komt staan niet meer. Maar de meeste niet hoor.’

(Tekst loopt door onder de foto)

Pannenkoeken bakken

Iedere student krijgt een lijst met opdrachten van het praktijkhuis om te doorlopen. Naast een ander fijn-motorische handelingen bijbrengen, leren ze nog meer ergotherapeutische vaardigheden. Zo moeten ze bijvoorbeeld oefenen met een transfer in een tillift – bijvoorbeeld van rolstoel naar bed – of iemand met lage rugklachten vertellen hoe hij de vaatwasser inlaadt. Ze oefenen niet met echte cliënten, maar met elkaar. ‘Dat is belangrijk, want zo kunnen de studenten zich inleven in iemand met een beperking,’ vertelt Boumans. ‘Hoe is het eigenlijk als iemand jou zomaar even aan de kant zet in je rolstoel? Dat doet iets met iemand en dat merk je pas als het jou overkomt.’ Vandaar bevat het programma ook zogenaamde zelfervaringsoefeningen. Denk bijvoorbeeld aan het bakken van een pannenkoek vanuit een rolstoel. ‘Dan merk je pas waar iemand met een beperking tegenaan loopt en kun je je beter verplaatsen in de cliënt.’

Soms komt het praktijkhuis ook op andere momenten van pas. Zo worden de handdoeken uit de praktijklokalen in de wasmachine gewassen, wordt er wel eens gekookt in de keuken en doet een enkele student soms een powernap in het bed. ‘We zeggen wel eens grappend dat de student die het meest heeft geoefend hier een weekend lang mag blijven slapen en een feestje geven,’ zegt Boumans. Lachend: ‘Maar misschien is dat toch niet zo’n goed idee. Er zijn ook al een keer studenten door het bed heen gezakt. En normaal wordt een defect altijd gemeld, maar deze keer niet. Vreemd!’