AthenaStudies ronselt (ook) UvA-studenten voor commercieel gewin
De UvA kijkt naar juridische stappen tegen tentamentrainer AthenaStudies. Het commerciële bedrijf laat studenten, in ruil voor gratis samenvattingen en tentamentrainingen, via Canvas pushberichten sturen, waarin ze hun producten en diensten aanbieden.
‘Hee jongens! Ik heb een Whatsapp-groep gevonden voor Money and Banking. Hier kunnen we elkaar helpen en vragen stellen!’ leest een op het eerste gezicht behulpzaam bericht op Canvas – de digitale leeromgeving van de UvA. Afzender is Mitchel Randshuizen. Hij studeert Economics and Business Economics aan de UvA.
De inhoud van het bericht komt echter niet van zijn hand, maar van commerciële tentamentrainer AthenaStudies. Randshuizen krijgt gratis samenvattingen of tentamentrainingen als hij zulke ‘pushberichten van AthenaStudies doorstuurt’ naar zijn medestudenten, vertelt hij aan de telefoon.
‘Daar ben ik een keer voor benaderd, met de vraag of ik er open voor zou staan,’ zegt Randshuizen. Vervolgens kreeg hij links naar Whatsapp-groepen, die beheerd worden door AthenaStudies. Deze stuurt hij rond in de mailbox van studenten op Canvas en in al bestaande Whatsapp-groepschats van studenten.
Betaalde promotie
De Whatsapp-groepen van AthenaStudies zijn vooral bedoeld om de producten en diensten van het bedrijf te promoten. Deze zijn gericht op allerlei universitaire vakken, met name binnen studies die gerelateerd zijn aan rechtsgeleerdheid en economie.
Neem de chat ‘Management Accounting 1’, vernoemd naar het gelijknamige vak uit de UvA-bachelor Economics and Business Economics, met welgeteld 272 deelnemers. Op de screenshot is een voorbeeld te zien van hoe de beheerder continu sluikreclame maakt voor AthenaStudies en daarin bijgestaan wordt door een student-medewerker die positief reageert op het bericht. ‘Meestal zitten er zo’n drie medewerkers in de chat,’ aldus Randshuizen.
Ook verschijnen op Canvas talloze berichten van studenten met directe links naar cursussen van AthenaStudies (zie afbeelding boven dit artikel). Deze worden steevast voorafgegaan door uitlatingen als: ‘Ik zag dat veel mensen teleurgesteld waren met hun essaycijfer en ik wilde jullie even laten weten dat er een workshop beschikbaar is die helpt met de inhoud (…). Ik heb het zelf genomen en vond het behulpzaam!’
Dat het hier in feite om betaalde promotie draait, in de vorm van gratis samenvattingen of tentamentrainingen, wordt niet bij het bericht vermeld. Terwijl: ‘Als je enig voordeel hebt van een samenwerking met een adverteerder, moet je daar transparant en duidelijk over zijn,’ zegt Eva van Reijmersdal, universitair hoofddocent persuasieve communicatie aan de UvA. Dat is vastgelegd in de reclamecode Social Media en Influencer Marketing, legt ze uit. En let wel: ‘Ook gratis samenvattingen vallen onder “enig voordeel”.’
Dat het bedrijf niet zelf berichten stuurt, maar studenten dit laat doen, ‘draagt bij aan de geloofwaardigheid,’ stelt Van Reijmersdal. ‘Andere studenten denken dan: het is iemand zoals ik, en diegene heeft daar goede ervaring mee: laat ik daar eens naar luisteren! Dat soort mechanismen zijn heel effectief.’
Sterker nog: uit onderzoek van Van Reijmersdal naar influencermarketing – volgens de onderzoekster vergelijkbaar met dit fenomeen – bleek dat juist influencers die wat minder volgers hebben, méér invloed op hun volgers blijken te hebben. Juist omdat ze daarmee meer op hun volgers ‘lijken’, legt Van Reijmersdal uit.
Juridische stappen
De UvA kijkt intussen welke (juridische) stappen ze kunnen ondernemen tegen AthenaStudies. Het is tenslotte niet de eerste keer dat het bedrijf door de universiteit is aangesproken op deze werkwijze. ‘Ze staakten hun activiteiten toen,’ aldus een woordvoerder van de UvA, ‘maar vervolgens popt het toch weer op. ‘Het is ook heel vervelend voor studenten, omdat zij zich misschien niet bewust zijn dat het gaat om commerciële activiteiten.’
De UvA gaat studenten hierover informeren, laat de woordvoerder weten, om zo ‘het bewustzijn van studenten te vergroten en aandacht te vragen voor de regels bij het gebruik van Canvas’.
Ook andere universiteiten ondernamen al juridische stappen tegen AthenaStudies. In Groningen, Delft, Rotterdam en Nijmegen werden de logo’s van de universiteit gebruikt in soortgelijke Whatsapp-groepschats, zo meldden de respectievelijke universiteitskranten. Dat is in strijd met het auteursrecht van de universiteiten.
De Groningse Ukrant meldde zelfs dat AthenaStudies ‘student-medewerkers volledige scripts en rollenspellen toestuurde’ die ze kunnen gebruiken tegenover medestudenten, om zo hun bedrijf in een goed daglicht te zetten. Ook werden studenten daar uit chats verwijderd als ze links naar producten of diensten van concurrenten deelden. Voor zover bekend, gebeurt dat niet (meer) in Amsterdam.
Nooit belangeloos
Niet iedereen vindt de modus operandi van AthenaStudies op de UvA overigens storend, blijkt op de Roeterseilandcampus. Rechtenstudent Martijn Buur maakt voor elk vak gebruik van samenvattingen van AthenaStudies: ‘Nadat ik de derde samenvatting had gekocht, kwam ik erachter dat AthenaStudies zo opereert. Maar tegelijkertijd wist ik: dat mensen dingen promoten doen ze in principe nooit belangeloos.’
Buur vervolgt: ‘Bovendien worden die chats ook gebruikt voor andere, studie-gerelateerde dingen, en ik vraag me af of er überhaupt algemene chats zouden zijn met zoveel studenten erin, als AthenaStudies níet zulke chats zou beheren.’
Randshuizen beaamt dat: ‘Mensen praten gewoon met elkaar in de chats over hoe de tentamens gingen, hoe anderen dingen aanpakken en wat men vond van de examens.’ Medewerkers van AthenaStudies mogen bovendien weleens een gratis stukje van een samenvatting sturen, vertelt hij. Ook mogen mensen volgens hem uit eigen wil samenvattingen doorsturen: ‘Als ze maar niet van AthenaStudies zijn, want die zijn privé.’
AthenaStudies is per mail herhaaldelijk benaderd voor commentaar, maar was niet bereikbaar.
