Het ontstijgen van het eigenbelang

Wat mij betreft is dit een achterhaald, mogelijk schadelijk wereldbeeld. Enkel handelen uit eigenbelang om meer en meer te consumeren, dat is precies het gedrag dat we nu aan het ontstijgen zijn om de klimaatcrisis te temperen. Het is pijnlijk om te zien dat de eerstejaars economen, beleidsmakers van de toekomst, het verouderde wereldbeeld zonder wedervraag overnemen en reproduceren. In multiplechoicetentamens bovendien.

Toevallig vond die klimaattop precies plaats in de week waarin de lesstof over externe effecten werd behandeld. Een extern effect is een onbedoelde bijwerking van productie die het bedrijf niet direct zelf raakt, maar anderen wel. Vervuiling bijvoorbeeld. Het vak blijft echter hangen in modelmatige abstracties. Een deel van het probleem ligt bij de houding van de student. Die is in de meeste gevallen onverschillig en slechts gericht op het halen van het vak. Dat is misschien ook niet zo gek, met voorspelbare tentamens waarin alleen het interne begrip van het model wordt getoetst en kritisch denken buiten het model niet aan bod komt. Er heerst wat dat betreft een kloof tussen het Spui, waar het protest tegen het rendementsdenken afgelopen zomer luid klonk, en Roeterseiland, waar sterk vanuit dit perspectief wordt onderwezen en de student stil blijft.

Een argument voor de huidige benadering van de studie kan zijn: de studenten moeten eerst de klassieke economische modellen kennen, zodat zij zich vanuit deze theoretische fundering verder kunnen ontwikkelen. In mijn ervaring wordt echter in het eerste jaar de toon gezet: dit is het model, reproduceer het en dan haal je je tentamen. Kritisch nadenken wordt niet gestimuleerd.

Room for Discussion

Overigens is er ook positieve verandering waarneembaar. In de Room for Discussion, een wekelijks openbaar debatplatform in de hal van de faculteit, spreken beleids- en opiniemakers vanuit allerlei hoeken over de economische actualiteit. Dit studenteninitiatief is precies wat nodig is en geeft hoop dat ook de inhoud van de studie spoedig zal veranderen.

Dat er grenzen aan de groei zijn en dat ons economische systeem gepaard gaat met negatieve excessen, zoals de genoemde krediet- en klimaatcrisis, dringt tot steeds meer mensen door. Verandering is nodig. De studenten van nu zijn de beleidsmakers van morgen, op wier schouders die verantwoordelijkheid rust. Kritisch nadenken en een breed bewustzijn zijn daarbij gevraagd. Die eigenschappen worden in de huidige economiestudie niet gevoed, maar verstikt.

Dan rest een belangrijke vraag: waar vindt de vereiste hervorming haar oorsprong? In mijn optiek zal dat moeten komen vanuit jou, beste economiestudent. Word wakker! Bevraag je docent! Bekritiseer de inhoud van je studie! Denk verder dan je tentamen! Breek los uit de modellen! Voor je eigen toekomst en die van ons allemaal.

Marijn Kool (28) heeft tien jaar rondgelopen op de Faculteit der Economie en Bedrijfskunde. Na de master Economics was hij tot eind vorig jaar werkcollegedocent van bachelorvakken als micro-economie, macro-economie, Organisational Economics en Game Theory.