Ziet u deze vorm van geheugenverlies ook bij UvA-studenten?

‘Ja. Ze zijn vaak verbaasd als ik voorbeelden geef en vertel dat Nederland tot de jaren zestig juist heel conservatief was. Zij geloven dat Nederland al heel lang progressief is en sommigen denken ook dat moslims dat níet zijn. Maar wat me vooral opvalt is de volstrekte vanzelfsprekendheid waarmee ze sommige waarden als typisch Néderlandse waarden zien. Terwijl het daar helemaal niet om gaat, het gaat erom dat het mensenrechten zijn.’

Wat kunnen studenten daaraan doen?

‘Als je naar het journaal of naar politieke debatten kijkt zou je je altijd moeten afvragen wat de dominante vraag is. De afgelopen tien jaar was dat: “Wat is echt Nederlanderschap?” Dan is het dus heel belangrijk dat je erbij stilstaat waarom dit nationalistische frame zo dominant is geworden en wat er gebeurt als we deze normen en waarden claimen als Nederlands.

Je zet natuurlijk buitenlanders op een grote afstand maar je zegt daarmee ook dat de mensen uit de Biblebelt geen Nederlanders zijn. Als ik met een SGP’er in debat ga wil ik zeggen dat hij verkeerde opvattingen over vrouwen heeft, als hij vindt dat vrouwen niet verkiesbaar zouden moeten zijn. Maar ik wil hem niet aanvallen op het feit dat hij geen Nederlander is.’

Foto: Danny Schwarz

In zijn essay in De Groene gebruikt Duyvendak de UvA als voorbeeld om te laten zien hoe vermengd de openbare sfeer en de christelijke cultuur nog altijd zijn - vaak zonder dat we het zelf doorhebben. Duyvendak noemt als voorbeeld de stilteruimtes, waar de UvA na lang wikken en wegen mee akkoord ging, maar niet zonder te benadrukken ‘dat een “neutrale” instelling als de UvA geen religieuze monopolisering van die ruimte zou kunnen accepteren. In een volgende e-mail meldde men zonder blikken of blozen dat de kerst­bomen op een bepaalde datum werden geplaatst.’

Wat wilt u daarmee laten zien?

‘Als je zelf tot de meerderheid behoort ben je er niet van bewust van wat je zelf voor vanzelfsprekend aanneemt. Dan denk je niet eens meer na over het feit dat de kerstboom toch echt wel iets te maken heeft met het christendom. Ik ben echt voor kerstbomen, begrijp me niet verkeerd, maar juist de dominante groep - en dat geldt ook voor de leiding van de UvA - moet zich realiseren dat zoiets als neutraliteit niet bestaat. Dus als je een kersboom neerzet, geef dan aan dat je dat doet vanuit een bepaalde traditie en dat je iedereen uitnodigt om daarvan te genieten of iets dergelijks.’