Waarom geen goedstudeerpremie in plaats van een langstudeerboete?
In plaats van een langstudeerboete, waar studenten worden gestraft, een bonus voor instellingen als studenten op tijd afstuderen. Deze ‘goedstudeerpremie’ is een idee van Erik Boels, directeur Financiën bij de UvA. ‘Die dreiging die boven het hoofd van studenten hangt als er een keer wat misgaat is geen pretje.’
De langstudeerboete maakt een rentree. Vanaf 2026 moeten studenten die langer dan afgesproken over hun studie doen, per jaar 3000 euro aftikken boven op hun collegegeld. De toch al niet geringe druk op studenten wordt hiermee nog meer verhoogd, constateert Erik Boels, directeur Financiën van de UvA. Hij bedacht een alternatief: de goedstudeerpremie.
‘Het basisidee is erg eenvoudig,’ zegt Boels. Het leunt op het idee van de langstudeerboete zoals deze is gepresenteerd in het Hoofdlijnenakkoord door het nieuwe kabinet. Wie langer dan één jaar uitloopt, krijgt een boete. Boels keert dit om. Zijn idee is juist dat instellingen een premie krijgen voor studenten die nominaal afstuderen of maximaal één jaar uitloop hebben.
‘De langstudeerboete heeft veel nadelen voor studenten,’ aldus Boels. ‘Die dreiging die boven hun hoofd hangt als er een keer wat misgaat, bijvoorbeeld bij ziekte van zichzelf of een dierbare, is geen pretje.’ Zo’n boete wordt vooral betaald door groepen die het doorgaans minder goed doen, denk aan doorstromers vanuit het mbo, studenten zonder rijke ouders of met een niet-westerse migratieachtergrond, schrijft Boels in een blog. En daarom bedacht hij de goedstudeerpremie als alternatief.
Boels: ‘Het belangrijkste maatschappelijke argument om de langstudeerboete weer in te voeren is de krappe arbeidsmarkt. Studenten die sneller afstuderen, kunnen direct de arbeidsmarkt op. Zij leveren de overheid geld op in de vorm van sociale premies en belastingen.’ De goedstudeerpremie zorgt ervoor dat dit gebeurt op een studentvriendelijker manier. Maar wie dat niet lukt, heeft geen boete als het zwaard van Damocles boven het hoofd hangen.’
De langstudeerboete werd in 2012 al eens ingevoerd en was toen vooral bedoeld ter bezuiniging. Nu is het vooral bedoeld om de krapte op de arbeidsmarkt tegen te gaan. De boete bedroeg toen, net als nu, 3000 euro voor elk jaar dat een student te lang over zijn of haar studie deed. Duizenden studenten gingen de straat op. En met succes: toen het kabinet kort na de invoering viel, keerde de langstudeerboete niet terug. ‘Hier zie je hoe belangrijk het is dat studenten opkomen voor hun belangen’, aldus Boels.
Levert dit alsnog geen druk op bij studenten? Voor instellingen is het namelijk nog steeds aanlokkelijk als studenten snel afstuderen. Wordt de druk nu niet alsnog van bovenaf opgevoerd? Volgens Boels is dit niet het geval. ‘Goed studeren betekent in dit geval wel sneller afstuderen, maar voor wie dat niet wil of niet lukt, is er de mogelijkheid om langer te studeren zonder flinke extra kosten in de vorm van een boete.’
Bovendien is een instelling als de UvA groot: er zijn studenten die nominaal afstuderen en langstudeerders. Uiteindelijk houdt de verschillende bekostiging elkaar volgens Boels grotendeels in balans en kan een universiteit als de UvA dit goed dragen.
De Marker, BNNVARA, LSVb en FNV Young & United hebben de handen ineengeslagen in een petitie om de langstudeerboete weer van tafel te vegen. De petitie, met als naam ‘De groeten met je boete’, is hier te ondertekenen.
Boels rekent de voordelen voor. Nu krijgt de UvA voor het onderwijs 4.549 euro per (alfa-gamma) diploma van een student die nominaal afstudeert of er één jaartje langer over doet. Zijn advies: verhoog deze bonus naar 5.549 euro per student en verlaag de premie juist wanneer studenten er langer dan de deadline over doen. Op deze manier kost het de overheid geen extra geld.
En het levert de overheid wel extra geld op. Boels berekent dat een student jaarlijks de schatkist 10.000 euro aan belasting en premies oplevert. Hij keek hierbij naar wat studenten gemiddeld verdienen na hun afstuderen en hoeveel ze afdragen aan de overheid.
