Regeerprogramma: kabinet zet Wet internationalisering in balans door

Het kabinet-Schoof, dat twee maanden geleden aantrad, heeft het Hoofdlijnenakkoord van de coalitiepartijen PVV, VVD, NSC en BBB uitgewerkt in een regeerprogramma dat vandaag is gepresenteerd, zie hier. Er wordt wat geschoven met geld, maar grosso modo blijft de bezuinigingstaakstelling voor het hoger onderwijs van kracht. Het kabinet zegt het zo: ‘We investeren – al is het niet op dezelfde schaal als voorheen – in een sterk, toegankelijk en toekomstbestendig stelsel van vervolgonderwijs en wetenschap.’

Bindend studieadvies

In de beleidsplannen een aantal kwesties die de afgelopen weken grotendeels al waren gelekt. Om te beginnen het bindend studieadvies. Dat wordt niet versoepeld en selectie aan de poort ‘blijft onverminderd mogelijk’. De regering wil dat universiteiten zich meer profileren en meer samenwerken, zowel nationaal als internationaal. ‘De sectorplannen zijn daarvoor een effectief middel. Daarom zetten we de investeringen in de sectorplannen voort.’ Daarmee is rond de 200 miljoen gemoeid. Daar staat een bezuiniging tegenover. ‘Die vullen we op door de startersbeurzen stop te zetten.’

Verengelsing

Het kabinet wil, zoals verwacht, de verengelsing van het hoger onderwijs inperken, overigens met gerichte uitzonderingen voor bepaalde opleidingen ‘in strategische tekortsectoren’ in de bèta- en techniekhoek. Het kabinet zegt daarbij vooral oog te hebben voor regionale omstandigheden en behoeften. De Wet internationalisering in balans van de voorgaande minister Dijkgraaf (D66), wordt daarmee door zijn opvolger Bruins (NSC) voortgezet, maar moet daarna nog door de Eerste Kamer. UvA-bestuurders lieten eerder weten de wet een lachertje te vinden.

Het kabinet beoogt met de wet het Nederlands als instructietaal te behouden in het hoger onderwijs en de instroom van internationale studenten beter te beheersen. ‘Daarnaast worden meerdere instrumenten voor numerus fixus geïntroduceerd waarmee instellingen gerichter kunnen sturen op studentenstromen en kunnen differentiëren tussen EER- en niet-EER-studenten.’ Ook komen er maatregelen op het gebied van beurzen en studiefinanciering van niet-Nederlandse studenten. Het kabinet gaat ter voorbereiding op de begroting van 2026 bestuurlijke afspraken die moeten leiden ‘tot een lagere internationale instroom’.

Om het aanbod van opleidingen toegankelijke en toekomstbestendig te houden wil het kabinet toewerken naar vormen van capaciteitsbekostiging voor hogescholen en universiteiten. Welke dat zijn is niet duidelijk. De regering zegt wel ‘meer rust’ te verwachten in de financiering van het hbo en wo door per 1 januari 2025 ‘kwaliteitsmiddelen toe te voegen aan de vaste voet’. Deze passage in het akkoord verwijst naar de indaling van de gelden uit het programma kwaliteitsafspraken. Dit gaat om een al veel langer bestaand beleidsvoornemen.

Sociaal leenstelsel

Vanaf 2027 wordt in totaal 1,4 miljard euro beschikbaar gesteld voor een extra tegemoetkoming voor studenten die studeerden onder het sociaal leenstelsel. Dat geld komt bovenop de eenmalige tegemoetkoming van maximaal 1.580 euro die vanaf 2025 per student wordt uitgekeerd zodra zij hun diploma halen en de tegemoetkoming van 2.020 euro die de studievoorschotvoucher vervangt, voor studenten die tussen studiejaar 2015-16 en 2018-19 zijn begonnen met studeren (zodra zij hun diploma halen).