Maandag wordt er gestaakt op de UvA: ‘Er is sprake van wraakbezuinigingen’
Op 17 maart staken studenten en medewerkers van de UvA tegen de bezuinigingen op het hoger onderwijs. Het protest is onderdeel van een landelijke estafettestaking door universiteiten en sommige hogescholen – de eerste estafettestaking ooit, volgens Rens Bod, UvA-hoogleraar en initiatiefnemer van WOinActie.
Maandag trapte de Universiteit Leiden de estafettestaking af, die de komende weken bij in totaal elf universiteiten zal plaatsvinden. In elke stad worden het onderwijs en onderzoek één dag stilgelegd. Voor UvA-studenten geldt op de dag van de staking geen aanwezigheidsplicht, behalve voor tentamens en klinische practica. Colleges en werkgroepen zullen niet worden ingehaald.
Hoe bijzonder is deze estafettestaking?
‘Dit is de eerste estafettestaking voor het hoger en wetenschappelijk onderwijs ooit. Eind jaren ‘80 waren er lokale stakingen aan afzonderlijke universiteitsafdelingen tegen reorganisaties. Maar niets landelijks. Het is dus bijzonder dat er nu elf universiteiten meedoen.’
Waarom doen er zoveel hogescholen en universiteiten mee?
‘Vanwege de toch wel drastische bezuinigingen. Aanvankelijk was dit bedrag twee miljard, maar na onze demonstraties vorig jaar blijft daar nu nog 1,2 miljard euro van over. Dat geeft ons hoop dat actie voeren helpt. Toch is de 0,8 miljard euro die we terug hebben gekregen niet voldoende. Het is namelijk geen extra investering, maar een tekort.’
‘In 2021 bracht PwC een onderzoeksrapport uit over de bekostiging van onder andere het hoger onderwijs en onderzoek. Daaruit bleek dat er sprake was van onderfinanciering. Universiteiten konden hun taken daardoor niet meer goed verrichten. Naar aanleiding van het rapport kwamen er startersbeurzen voor nieuwe universitair docenten, en stimuleringsbeurzen voor oudere medewerkers. Die zijn inmiddels allemaal weer afgeschaft. Dat is onacceptabel. Universiteiten zijn dus nog lang niet tevreden.’
Welke gevolgen hebben de bezuinigingen eigenlijk voor de UvA?
‘De UvA heeft op dit moment, zeker in vergelijking met universiteiten zoals Utrecht en Leiden, nog geen groot financieel probleem. UvA-voorzitter Jan Lintsen zei onlangs in een interview met Folia dat ontslagen voorkomen kunnen worden als er goede keuzes gemaakt worden. Dat betekent echter dat er geen geld meer is voor bepaalde vakken. Die zullen verdwijnen, wat ten koste gaat van de kwaliteit van het onderwijs. Het kabinet heeft het steeds over ‘de kennismaatschappij’ – dat staat 85 keer in het hoofdlijnenakkoord – terwijl ze 1,2 miljard euro gaan bezuinigen op het wetenschappelijk onderwijs.’
En nog even voor de duidelijkheid: wat is het doel ook alweer van deze staking?
‘Die is heel concreet: alle bezuinigingen moeten van tafel.’
Is dat realistisch?
‘De partijen die voor de bezuinigingen zijn, waar 25 maart in de Senaat over gestemd wordt, hebben geen meerderheid in de Eerste Kamer. Andere partijen maken zich grote zorgen en een groot deel van de oppositie wil niet meestemmen met de onderwijsbegroting. Ook is de stemming in de Senaat al twee keer uitgesteld. Mocht het niet lukken om de bezuinigingen van tafel te krijgen, hopen we dat de staking ervoor zorgt dat er nieuwe keuzes worden gemaakt over hoe het geld voor onderwijs wordt besteed in de voorjaarsnota. We proberen te redden wat er te redden valt.’
Vaak wordt gedacht om het benodigde geld weg te halen bij Defensie. Dat lijkt me nu niet zo’n goed idee. Waar moet de regering het geld dan vandaan halen?
‘Het kabinet zou meer ruimte kunnen creëren in de totale begroting, waardoor de overheid meer schulden maakt. Bovendien lijken er financiële meevallers te zijn; de economische groei is groter dan verwacht. De overheid houdt dan miljarden over. Het is onnodig om zo streng te bezuinigingen. Ik denk dat er sprake is van wraakbezuinigingen. Dat wil zeggen dat radicaalrechtse regeringen die een moeizame relatie hebben met de universiteiten – die vaak kritisch zijn op hen – uit ideologische overwegingen besluiten te bezuinigen op onderwijs.’
Wat is het programma maandag?
‘We beginnen maandag om 9.00 uur met picket lines, rijen van stakende werknemers. Ze gaan dan buiten bij Roeterseilandcampus, de Oudemanhuispoort en mogelijk nog enkele andere plekken staan met folders en spandoeken. Een uur later maken we gezamenlijk spandoeken, gevolgd door discussies. Daarna vindt er een mars plaats van het REC naar de Dam.’
‘We verwachten dat zo’n drieduizend mensen meelopen, hopelijk meer. Vanaf 13.30 uur zal er een uitvoering van een brassband zijn en vanaf 14.00 uur begint het echte programma tot 15.00 uur. Verschillende sprekers zullen uitleggen wat de bezuinigingen betekenen voor de UvA en de HvA. UvA-collegevoorzitter Edith Hooge zal ook aanwezig zijn om samen met HvA-collegevoorzitter Jopie Nooren hun steun uit te spreken.’
