Volgens deze UvA-promovendus is sekswerk net zo alledaags als ander online werk
Sekswerkers worden vaak gecriminaliseerd en gestigmatiseerd, waardoor ze terughoudend zijn om deel te nemen aan onderzoek. Toch sprak promovendus Hanne Stegeman met tientallen webcamperformers voor haar promotieonderzoek. ‘Ze worden al vrij snel in een sensationeel hokje gestopt, terwijl het een baan is als elke andere.’
Online sekswerk is een miljardenindustrie waar verrassend weinig over bekend is. Promovendus Hanne Stegeman dook in de wereld van webcammingwebcamming is een vorm van online sekswerk waarbij performers geld verdienen door voor een camera seksuele handelingen uit te voeren in interactie met kijkers en interviewde tientallen webcamperformers uit Nederland, het Verenigd Koninkrijk en Roemenië voor haar promotieonderzoek. Ze onderzocht hoe online sekswerkers hun werk ervaren, de rol van zichtbaarheid, de afhankelijkheid van platforms en de daarmee gepaarde arbeidsrisico’s.
Het werkveld van sekswerkers mag dan misschien omgeven zijn door mysterie en spanning, de vragen die Stegeman stelde, hadden net zo goed gesteld kunnen worden aan Uber-chauffeurs, YouTubers, of andere platformgebruikers, vertelt Stegeman. ‘Denk aan vragen als: Hoe ziet een werkdag eruit? Hoe ga je om met de voorwaarden van online platforms? En hoe werk je aan je online identiteit?’
Toch kan het lastig zijn om online sekswerkers te vinden die mee willen doen aan onderzoek, zegt Stegeman. ‘Ze vinden het vervelend als er een negatief of stereotype beeld van hun werk wordt neergezet.’
Criminalisering en stigmatisering
Dat beeld is vaak het resultaat van de criminalisering en stigmatisering van de seksindustrie. Dat maakt het moeilijk om het vertrouwen van sekswerkers te winnen, legt Stegeman uit. ‘De totstandkoming daarvan is complex, maar geworteld in conservatieve ideeën over seksualiteit, waarin seks alleen past in de context van liefde en niet in de context van een transactie. Daarnaast leven we nog steeds in een patriarchale samenleving waarin seks niet iets zou mogen zijn waaraan verdiend kan worden door vrouwen. “Seks moet tenslotte gratis zijn voor mannen.”’
Naast de verankering van deze culturele verschijnselen noemt Stegeman de sensatiezucht als afknapper voor online sekswerkers. ‘Er gaan direct belletjes rinkelen als het over seks of sekswerk gaat. Mensen vinden het spannend of interessant, soms met negatieve connotaties. Als de EO bijvoorbeeld een item maakt over sekswerk, dan wordt het snel neergezet als een hele verdrietige industrie waarin veel mis is. Om die redenen kunnen sekswerkers ook terughoudend zijn om mee te werken.’
Anonimiteit
In de eerste fase van het onderzoek kon Stegeman daarom op weinig reacties rekenen. Veel webcamperformers werken onder een pseudoniem om hun anonimiteit te waarborgen. Dat is ook direct een van de grootste zorgen om mee te doen aan mediareportages en onderzoek, legt Stegeman uit. ‘Door mee te doen aan onderzoek of journalistieke producties valt de controle over hun anonimiteit weg. Zodra uitkomt wie er achter het pseudoniem zit, kunnen de gevolgen enorm zijn. Ze verliezen bijvoorbeeld hun baan, worden verstoten door familie en vrienden, of worden afgeperst. Dat draagt ook bij aan het stigma op dit werk.’
Uiteindelijk wist Stegeman alsnog 67 webcamperformers te spreken voor haar promotieonderzoek. Via grote cam-websites, maar ook cam-studio’s en vakbondsorganisaties wist ze contact te leggen en het vertrouwen van enkele online sekswerkers te winnen. ‘Een van de webcamperformers die ik had gesproken, had mijn oproep gedeeld op een forum, waarna ik enorm veel reacties kreeg. Ik denk dat mijn benadering, dus veel luisteren en niet gelijk iets traumatisch naar boven willen halen, daaraan heeft bijgedragen.’
Gewoon werk
In de interviews met de webcamperformers kwamen nauwelijks seksgerelateerde zaken aan bod. ‘Ze worden al vrij snel in een sensationeel hokje gestopt, terwijl het een baan is als elke andere,’ zegt Stegeman. ‘Het grootste deel van de webcamperformers is hun tijd kwijt aan afspraken inplannen, belastingzaken regelen en nadenken over hun verdienmodel. We hebben het bijna niet gehad over echt sexy dingen.’
Stegeman pleit ook daarom voor het beschouwen van sekswerk als normaal werk. ‘Soms hoor je mensen zeggen, ik stop met mijn studie en begin een OnlyFans-account. Maar ze hebben geen idee wat daar allemaal bij komt kijken. Bovendien kunnen we veel leren van online sekswerkers als het gaat om het onderhouden van een online profiel en zichtbaarheid. Tegenwoordig heeft iedereen te maken met een online identiteit, of je nu academicus, journalist of iets anders bent; je online aanwezigheid is cruciaal. Daarnaast zitten de meeste mensen dagelijks achter hun webcam voor hun werk. In dat opzicht is er weinig verschil met online sekswerkers.’
Hanne Stegeman promoveert op woensdag 25 september om 16.00 uur op haar proefschrift Behind the webcam: Contested visibility in online sex work in the Netherlands, Romania and the United Kingdom. De verdediging vindt plaats in de Agnietenkapel en is vrij toegankelijk.
