Wat is de beste manier om te roddelen?
Ondanks de negatieve connotatie heeft roddelen veel voordelen. Sterker nog, het is van levensbelang om in grote groepen samen te kunnen werken. Toch kan de roddelaar op weinig waardering rekenen. Hoe komt dat? En wat is wél de beste manier om te roddelen? Daar doet UvA-gedragswetenschapper Terence Dores Cruz onderzoek naar.
Terence, vertel, wat is roddelen eigenlijk?
‘Simpel gezegd is het alle informatie die je deelt over iemand die er op dat moment niet is. Als je nagaat hoe vaak je zelf dat op een dag doet, besef je dat een groot deel van de menselijke communicatie uit roddelen bestaat.’
Waarom roddelen we eigenlijk?
‘Om meer informatie te krijgen over de mensen in ons sociale netwerk. Via roddelen kom je namelijk meer te weten over mensen – ook als je daar niet direct contact mee hebt. Zo weten mensen met wie ze op moeten trekken. Het is zelfs cruciaal geweest in onze evolutionaire geschiedenis. Volgens evolutionair psycholoog Robin Dunbar slaagden mensen er door te roddelen in om relaties te onderhouden in grotere groepen van 50 tot 100 mensen.’
‘Roddelen is ook een indirecte manier om bepaald gedrag te stimuleren of te straffen. Stel, een vriend gooit afval op straat. Dan voelt het misschien niet veilig om daar direct op te reageren. Het is makkelijker om tegen een andere vriend te zeggen dat je dat niet tof vond. Indirect komt het dan weer bij die persoon terecht.’
Hoeveel invloed heeft een roddel?
‘Uit ons onderzoek blijkt dat roddels wel degelijk serieus genomen worden. Ook heeft het effect op hoe we over elkaar denken. Zelfs één roddel over een vriend of kennis beïnvloedt al hoe je over die persoon denkt.’
Roddelen heeft vaak een negatieve connotatie. Is dat terecht?
‘Dat vind ik inmiddels niet meer. Tijdens mijn master kwam ik erachter dat roddelen ook heel veel voordelen heeft. Als ik kijk naar het hoe mensen sociale informatie gebruiken om samen te werken – mijn interessegebied in het wetenschappelijk onderzoek – dan speelt roddelen daar een hele belangrijke rol in.’
‘Wel is het belangrijk om een onderscheid te maken tussen motivaties om te roddelen. Dat kan sociaal zijn: je wilt de groep of een individu helpen, of om competitieve redenen: je wilt iemand in een kwaad daglicht zetten om een promotie binnen te slepen. In mijn proefschrift heb ik allebei die motivaties onderzocht en hadden de sociale motivaties de overhand. Maar ik weet niet of ik dat naar de rest van de wereld kan extrapoleren.’
Hoe komt het dat we dan toch vaak een negatief oordeel hebben over roddelaars?
‘Dat is inderdaad interessant en dat blijkt ook afhankelijk van het gedrag van de roddelaar. Daar doen we nu ook onderzoek naar: welk roddelgedrag wordt gewaardeerd en welk niet?’
‘Als iemand negatieve roddels verspreidt, denkt de ontvanger vaak dat dit om competitieve redenen is, en is het oordeel over de roddelaar slechter. Terwijl als je vermoedt dat de roddelaar sociale motieven heeft, het oordeel positiever is. Als we erachter komen dat een roddelaar leugens vertelt vinden we dat slecht. Maar nóg slechter vinden we het als iemand níet roddelt, terwijl die persoon wel over belangrijke informatie beschikt.’
‘Kortom, we vinden het wel degelijk belangrijk dat er geroddeld wordt. Maar het gekke is dat roddelaars niet gewaardeerd worden. Ze worden hooguit beloond met het uitblijven van straf. Hoe dat komt, dat gaan we nog verder onderzoeken.’
Heb je nog tips voor roddelaars?
‘De beste manier om te roddelen is om aardige dingen te zeggen over anderen als ze er niet bij zijn. Dat is een win-win situatie, waardoor je zelfs nog op een klein beetje waardering kunt rekenen van de ontvanger, blijkt uit ons onderzoek. Mits je wel de waarheid vertelt.’
‘Kijk uit met het delen van negatief nieuws. Ook dat is belangrijk om te delen met anderen om goed samen te kunnen werken, maar uit onderzoek blijkt dat het ook de roddelaar daardoor in een negatief daglicht kan komen te staan. Als je alleen negatieve roddels vertelt straalt dat dus kennelijk op je af.’
‘Hoe dat precies komt, daar gaan we nog verder in duiken. Onze theorie is dat de ontvanger ervanuit gaat dat de negatieve roddelaar zelf vaker betrokken is bij negatieve interacties. Ook koppelen mensen het delen van negatief nieuws bijna altijd aan het hebben van negatieve motieven. Terwijl dat niet altijd zo hoeft te zijn.’
‘En daarom heb ik dus ook een tip voor ontvangers: als iemand tegen je roddelt, vraag je dan af, waarom deelt iemand dit? Mensen die van nature dieper nadenken over sociale informatie, schatten de motieven van de roddelaar vaker goed in. Dus als iemand een negatieve roddel vertelt, kunnen de mensen die er wat langer overna denken vaak achterhalen wat de reden is. En die hoeft lang niet altijd negatief te zijn. En op die manier kun je ook negatieve roddels omzetten tot iets positiefs.’
