Nederlandse muziek populairder dan ooit: ‘Fenomeen Froukje was vijftien jaar geleden ondenkbaar’
Het eind van het jaar nadert en de Spotify Wrapped-lijstjes liegen er niet om: Nederlanders zijn wéér meer naar Nederlandstalige muziek gaan luisteren. Hoe is de terugkeer van de Nederlandse muziek te verklaren? Folia vroeg het aan zanger Lucky Fonz III en muziekwetenschapper Sydney Schelvis. ‘Hippe mensen zongen vroeger geen Nederlands.’
Zanger Joost Klein was afgelopen week de hoogste Nederlandse binnenkomer in de Top2000 en eindigt op plek 139. In de Top2000 neemt de afgelopen jaren het aandeel Nederlandstalige muziek in crescendo toe. En van de top10 meest gestreamde liedjes op Spotify is maar liefst de helft van de nummers van Nederlandse bodem.
Otto Wichers, zanger onder de artiestennaam Lucky Fonz III en UvA-alumnus, ziet het niet zozeer als een opmars maar eerder als een terugkeer van de Nederlandstalige muziek. ‘Nederlands muziek is weer de norm geworden,’ zegt hij, ‘net zoals het was vóór de jaren 60.’
Dat was in 2010 nog ondenkbaar, toen Otto Wichers zijn eerste Nederlandstalige liedje uitbracht: Ik heb een meisje. In die tijd zag het Nederlandse muzieklandschap er nog heel anders uit. Er werd wel Nederlandstalige muziek gemaakt maar dan vooral in de vorm van Frans Bauer-achtige muziek, commerciële popmuziek zoals Marco Borsato, hiphop of kleinkunst. Wichers: ‘Alternatieve Nederlandstalige muziek was er alleen incidenteel, zoals Spinvis en Roosbeef, maar dat kon je nog geen stroming noemen.’
Na zijn afstuderen in de Engelse taal en letterkunde aan de UvA was het dan ook niet meer dan logisch dat Lucky Fonz III de wereld ging rondtoeren met een Engelstalig repertoire. ‘In het Nederlands zingen vond men iets excentrieks voor een internationale singer-songwriter,’ zegt hij aan de telefoon. ‘Mensen vonden het raar, het was verre van cool. Zo’n fenomeen als Froukje en S10 was vijftien jaar geleden in Nederland ondenkbaar.’
Nederlandse muziek werd cool
De afgelopen tien, vijftien jaar is daar verandering in gekomen, ziet ook UvA-muziekwetenschapper Sydney Schelvis. ‘Daarvoor miste Nederlandstalige muziek aan overtuigingskracht, het werd simpelweg niet serieus genomen.’
De Nederlandse hiphopartiesten uit de jaren 90 hebben geholpen om de weg vrij te maken, vertelt Wichers, met rappers zoals Extince, Def Rhymz en de groep Osdorp Posse. ‘Ik herinner me nog een Nederlandstalige hiphop-act in Nijmegen in de jaren 90. Een Nijmeegse act die in het Nederlands rapte dat ze uit Nijmegen-Oost kwamen. Terwijl in die tijd rockbands uit Nijmegen-Oost juist deden alsof ze uit Londen of New York kwamen.’
De coronapandemie heeft de Nederlandstalige muziek nog een extra boom gegeven, vertelt Schelvis, toen artiesten zoals Froukje en S10 de hitlijsten bestormden. Waarom, is moeilijker te verklaren, volgens hem. ‘Het was natuurlijk een tijd dat Nederland – ondanks de sociale media – naar binnen keerde en aan het nieuws gekluisterd zat. De teksten van Froukje gingen over eenzaamheid en de staat van de wereld. En dan ook nog in het Nederlands, waardoor het extra goed binnenkwam.’
Bevrijd van het juk
Dat is waar de Nederlandse muziek in uitblinkt, merkte ook Wichers toen hij voor het eerst in het Nederlands ging zingen. ‘Ik had het gevoel dat het Nederlandse publiek veel directer op de Nederlandse tekst reageerde. Ik merk ook in de fancultuur dat Nederlanders meer waarde hechten aan mijn Nederlandse teksten. Vertalen kost energie en die energie blijft behouden als je in je eigen taal zingt.’
Ook is volgens hem de afgelopen jaren het niveau van de Nederlandse teksten omhooggegaan. ‘Vroeger waren het vooral liedjes met plattere teksten, terwijl artiesten zoals Eefje de Visser, Froukje en S10 vaak diepgaander, en over moeilijkere thema’s zingen.’
Volgens Schelvis heeft de Nederlandse muziek nu eindelijk ook een eigen geluid gekregen. Dat geluid heeft iets ongemakkelijks, zoals Joost Klein en Froukje laten zien, maar ook een Hollandse directheid. ‘Vijftien jaar geleden mochten Engelse lyrics altijd zo poëtisch zijn als maar kon, maar Nederlandse teksten moesten direct zijn. Dat zie ik er nog steeds in terug.’
Dat Nederlandse geluid is voor het eerst geen afgeleide van Engelse en Amerikaanse acts. Schelvis: ‘Eindelijk hebben we ons van dat juk bevrijd en kunnen we een eigen geluid laten horen, gebaseerd is op onze Nederpoptraditie.’ Ook Otto Wichers juicht de ontwikkeling van de Nederlandse muziek toe. ‘Wat ik leuk vind, is dat nu alles Nederlandstalig kan zijn: ruige hiphop, coole popmuziek en alternatieve muziek.’
Fietsend naar de Melkweg
Voorlopig zal de belangstelling voor de Nederlandstalige muziek alleen maar toenemen. Schelvis: ‘Nu we Nederlandse muziek eindelijk serieus kunnen nemen, is het voor de Nederlandse festivals, poppodia en radiozenders ook gewoon veel makkelijker. Froukje kon vorig jaar gewoon op de fiets naar de Melkweg.’
Ook Wichers verwacht geen grootschalige terugkeer naar Engelse muziek in Nederland. ‘Ik wil zelf altijd weten waar een liedje over gaat. Als ik naar een Italiaanse opera ga wil ik ook de vertaling erbij hebben. Het is juist zo prachtig aan liedjes, die combinatie tussen tekst, betekenis en melodie.’
