‘Actie UvA Fossielvrij zal het tegenovergestelde bereiken van wat ze wil’
De actievoerders die willen dat het Algemeen Burgerlijk Pensioenfonds (ABP) niet meer investeert in de fossiele industrie zullen weinig bereiken, vreest hoogleraar Jan Bouwens. ‘UvA Fossielvrij doet er beter aan het ABP ertoe te bewegen meer invloed uit te oefenen op de bedrijven waarin ze beleggen.’
Vandaag kreeg ik een mail van UvA Fossielvrij om te bevorderen dat het ABP beleggingen in fossiele industrie beëindigt om vergroening te versnellen. Inwilliging van hun eis zal het tegengestelde effect sorteren.
Kleine groep activisten
In juli jongstleden bezetten leden van Extinction Rebellion de lobby van het ABP op de Amsterdamse Zuidas om te eisen dat het pensionfonds per direct de beleggingen uit de vervuilende bedrijven terugtrekt. In onder meer De Volkskrant lazen we onlangs een artikel waaruit blijkt dat meerdere actiegroepen deze eis delen: ‘Boze ambtenaren en leraren willen dat pensioenfonds ABP stopt met fossiele beleggingen: “Het duurt te lang”,’ hieronder vallen onder meer Follow This, Milieudefensie en ABP Fossielvrij.
Echter, de groep blijft niet beperkt tot een kleine groep van activisten maar omvat meerdere universiteiten en hogescholen en voert zo ver als de waterschappen. Op 7 juli jongstleden voelde ABP bestuurder Menno Snel zich gedwongen zijn functie bij het ABP neer te leggen omdat de actiegroepen zijn rol branchevereniging van in Nederland actieve olie- en gasbedrijven onverenigbaar achtten met zijn werk voor het ABP.
Ik maak me zorgen over de claim van UvA Fossielvrij. Hun claim is dat als institutionele beleggers zoals het ABP zich terugtrekken uit de vervuilende industrie deze zich gedwongen zal voelen om harder in te zetten op bevordering van klimaatdoelen.
Echter, het tegendeel is waar en onderzoek onderstreept mijn these.
De casus BP
Begin 2000 presenteerde BP zich als een groen bedrijf en wist hun groene imago bij de klanten tot leven te brengen zodat BP een premium prijs voor de brandstof aan de pomp kon vragen. De winsten van BP gingen in die tijd door het plafond, tot dat de Deepwater Horizon ramp zich voordeed op 20 april 2010, in de Golf van Mexico. BP bleek helemaal niet groen te zijn en de omzet van BP kreeg een enorme knauw. Maar na drie maanden was de omzet van BP bijna op het niveau van voor de ramp zich voltrok. De enige klanten die niet terugkwamen waren activistische klanten. De actie van deze kleine groep had dus geen effect op het beleid van BP.
Wat kunnen we verwachten van een beleggingsstop door het ABP?
Meer invloed uitoefenen
Terugtrekking door giganten als het ABP zal ertoe leiden dat kleine beleggers en institutionele beleggers die beide weinig om het milieu geven achter blijven als beleggers met als gevolg dat de vervuilende bedrijven van hun aandeelhouders geen prikkels mee krijgen te vergroenen. Alle invloed zal dan via wetgeving van de overheid moeten komen.
Zou het niet veel beter zijn als juist het ABP en PGGM blijven beleggen in de vervuilende industrie en een zetel afdwingen in de Raad van Commissarissen om langs die weg beleidswijzigingen af te dwingen en/of dit te bereiken als grootaandeelhouder? Wellicht, maar dat is een speculatie van mijn kant, had zelfs het geitenpaadje naar Menno Snel gepast in het streven het fossielbeleid om te buigen.
Ik begrijp de doelen van de UvA fossielvrij maar hun methode naar het ABP is even principieel als ineffectief. Je zou juist willen dat instituties als het ABP hun aandelen in de vervuilende industrie behouden om langs die weg versneld het beleid van grootvervuilers om te buigen. Binnen bedrijven als Shell bevindt zich een enorme kennis die voor de omzetting onbenut blijft als Fossiel Vrij zijn zin krijgt!
UvA Fossielvrij doet er beter aan het ABP ertoe te bewegen meer invloed uit te oefenen op de bedrijven waarin ze beleggen dan ze tot terugtrekking uit die bedrijven te bewegen. Direct uit fossiel is niet de oplossing, in tegendeel, het is een typisch geval van waar men principieel gelijk heeft maar in de praktijk het tegengestelde bereikt!
De actie van UvA Fossielvrij had veel slimmer moeten worden aangepakt door het ABP aan te zetten zich terug te trekken uit fossiele bedrijven waar de kennis over transitie ontbreekt en men niet mee wil in de transitie, terwijl men juist in bedrijven als Shell men zich maximaal moet inzetten om de kennis aldaar te mobiliseren.
Jan Bouwens is hoogleraar accounting aan de Universiteit van Amsterdam. Dit artikel is een aangepaste versie van een opiniestuk dat op 8 juli in De Volkskrant verscheen.
