UvA-onderzoek: minder havisten uit bijstandsgezinnen naar hbo
Kinderen uit gezinnen met ouders in de bijstand gaan na de invoering van het leenstelsel minder vaak van havo naar hbo, blijkt uit onderzoek van UvA’ers Lonneke van den Berg en Ruben van Gaalen. Bij vwo’ers is er geen sprake van een trendbreuk.
Promovendus Van den Berg en hoogleraar Van Gaalen zijn beiden werkzaam bij de programmagroep Institutions, Inequalities and Life courses van de Faculteit der Maatschappij- & Gedragswetenschappen. Op basis van gegevens van het Centraal Bureau voor de Statistiek, waar Van Gaalen ook werkt, onderzochten zij de gevolgen van het leenstelsel.
Lonneke, wat hebben jullie precies onderzocht?
‘We hebben echt gekeken naar de cijfers, dus naar de pure percentages van schoolverlaters die van havo naar hbo gaan en van vwo naar universiteit. Daarbij hebben we onderscheid gemaakt tussen jongeren uit gezinnen met ouders die werknemers zijn en jongeren met ouders die een bijstandsuitkering ontvangen. We hebben studenten die meteen met hun studie stopten overigens niet meegenomen, enkel studenten die op 1 januari nog studeerden.’
Wat is de belangrijkste conclusie?
‘Bij kinderen uit bijstandsgezinnen die van havo naar hbo gaan zien we een flinke daling. We zien een erg lichte daling bij kinderen van ouders die werknemer zijn, maar die is dus erg beperkt. Bij de doorstroming van vwo naar universiteit lijkt er geen wezenlijke invloed van het leenstelsel te zijn.‘
Het is bij dit soort statistisch onderzoek vaak onmogelijk om een causaal verband te bewijzen, in hoeverre is het zeker dat dit door het leenstelsel is veroorzaakt?
‘Dat hebben we onderzocht door naar langjarige trends te kijken en het lijkt alsof we hier wel echt met een trendbreuk te maken hebben. Een puur causaal verband kunnen we echter niet aantonen. Door naar de langjarige trend te kijken, zien we dat de havo-hbo-doorstroom bij jongeren uit bijstandgezinnen niet alleen gedaald is ten opzichte van de zogenoemde boeggolf, maar ook ten opzichte van de jaren daarvoor. De boeggolf houdt in dat de twee jaar voor het leenstelsel meer jongeren doorstroomden omdat ze bang waren anders de basisbeurs niet meer te krijgen. Daarna stabiliseerde de doorstroom onder de andere groepen weer.’
Studentenbonden waarschuwden vanaf de invoering van het leenstelsel al dat juist jongeren voor wie studeren minder vanzelfsprekend is weg zouden blijven uit het hoger onderwijs. Krijgen ze hiermee gelijk?
‘We hebben daar geen indicatie voor gevonden als het over jongeren op het vwo gaat. Daar is misschien ook minder keus: een universitaire of hbo-studie wordt door velen als enige logische vervolgstap gezien. We zien nu echter wel dat de hbo-doorstroom van havo-gediplomeerden met ouders in de bijstand terugloopt. Dit is mogelijk een aparte groep waar meer zorgen is over de financiën.
In het leenstelsel is de aanvullende beurs, waar jongeren uit bijstandsgezinnen aanspraak op kunnen maken, verhoogd. Het zou kunnen dat dat niet bekend is bij hen, of dat hun perceptie van de kosten hoger is dan de daadwerkelijke kosten.’
Het artikel van Van den Berg en Van Gaalen is gepubliceerd in Sociaal Bestek.
