Bingewatchen | ‘Sekswerk is in Red Light vooral vrouwelijk slachtofferschap’

Waar zit dat ’m in, volgens u? 

‘Sekswerk wordt neergezet als symbool van vrouwelijk slachtofferschap. Dat vond ik jammer – ik las in de Volkskrant een artikel waarin Carice van Houten en Halina Reijn uitleggen dat ze met hun productiebedrijf de male gaze willen uitdagen, dus dat kijkperspectief van de witte heteroseksuele man. Ik was benieuwd hoe ze dat zouden doen, maar ik vond het teleurstellend. We hebben genoeg documentaires en films over prostitutie die vooral gaan over vrouwelijk slachtofferschap en geweld, maar dat is echt maar een deel van de seksindustrie. Dit is geen realistische weergave van sekswerk in Nederland. Natuurlijk is mensenhandel deel van de industrie, maar mensenhandel komt ook veel voor in de tuinbouw bijvoorbeeld, dus daar kan je dan ook een serie over maken. Red Light werkt door de naam al de suggestie dat het over raamprostitutie gaat, maar dit gaat over mensenhandel, dus ik vind de titel totaal verkeerd gekozen.’

Van Houten en Reijn zeiden ook dat ze de male gaze wilden uitdagen door bijvoorbeeld bewust na te denken over kleding: geen onnodig bloot, niet alleen maar superslanke witte actrices, et cetera. “Even Carice van Houten in haar ondergoed door het beeld laten wandelen, mooi toch? Maar die ideeën moet je dus continu bij jezelf in vraag durven stellen”, zei Reijn daarover.

‘Dat kan wel zijn, maar alles in het karakter van Van Houten staat nog steeds symbool voor slachtofferschap. Ik moet lachen als ik haar zie, het is meer een parodie van een sekswerker, een ongeloofwaardig karakter met weinig diepgang. Het is wel ontzettend grappig, zo’n stereotype, de Jordanese vrouw die kauwgom kauwt. Ik vond de derde hoofdrolspeler, de rol van Maaike Neuville, wel heel goed neergezet, zoals ze zichzelf ligt te bevredigen in bed, niets met haar kinderen heeft en kampt met een alcoholprobleem. Die rol is een verademing en daar is het tegenspreken van de male gaze dan weer heel goed gelukt.’

In de serie halen de eigenaars van de seksclub maandelijks vrouwen uit Oost-Europa. Herkent u de grote schaal waarop dit gebeurt? 

‘Zeker, dat wordt in de tuinbouw ook gedaan, het is een aspect van mensenhandel. Er komen veel mensen uit Oost-Europa, die kettingmigratie bestaat al jaren, eigenlijk sinds de Berlijnse muur is gevallen. Er is in de tussentijd wel veel aan preventie gedaan vanuit de verschillende Oost-Europese landen, dus veel vrouwen weten dat het gebeurt en zijn alert, vaak vermoeden ze echt wel waarvoor ze naar West-Europa worden gehaald. Ze verwachten echt niet dat ze spetterend gaan verdienen in Nederland en snappen wel wat de aard van het werk is, maar weten vaak niet onder welke arbeidsomstandigheden ze hier moeten werken. Dat ze bijvoorbeeld weinig keuze hebben in het kiezen van klanten en dat ze een groot deel van hun inkomsten moeten afgeven aan handelaren. In de serie worden ze dan als willoze slachtoffers van het ene busje in het andere gestopt, maar dat is clichématig – en een opmerkelijke keuze als je de male gaze wil uitdagen. Migrantensekswerkers reizen vaak autonoom en zijn minder afhankelijk. De serie verbeeldt een extreme vorm van mensenhandel, maar vaak ligt het genuanceerder. Sekswerkers kunnen trouwens ook plezier hebben in hun werk, dat zag ik ook niet terug.’

(Lees verder onder de video) 

Waarom ligt dit thema voor u zo gevoelig? 

‘Nederlandse sekswerkers ervaren enorm veel gevolgen van dit soort stigmatiserende beeldvorming. Het geweld tegen sekswerkers is de laatste tijd enorm toegenomen, dat komt niet alleen door deze serie, maar ook door nieuwe wetsvoorstellen waarin een deel van de klanten wordt gecriminaliseerd en waarbij sekswerkers zich moeten registreren. We hebben al zoveel soortgelijke series, denk aan Jojanneke uit de prostitutie, waarin de vrouwen naar mijn mening echt als willoze slachtoffers behandeld worden. Terwijl raamprostitutie een van de meest onafhankelijke vormen van sekswerk is: vrouwen kunnen de klanten kiezen, ze doen alleen open als ze dat willen en ze hebben een eigen toko.

Ik maak me ongerust over de geweldsgolf waarmee sekswerkers te maken hebben. Door de coronacrisis gaat alles ondergronds, je ziet nu hoe het in Nederland zou zijn als prostitutie illegaal zou zijn. Dat is contraproductief, ik hoop dat mensen dat zien. In België hebben sekswerkers zich van de tv-serie gedistantieerd, ze willen een disclaimer bij de serie waardoor mensen beter zouden begrijpen dat er geen representatief beeld van sekswerk wordt geschetst. Ik ben het daarmee eens.’

Wat zou u mensen aanraden die meer over dit thema willen kijken?  

‘De docuserie Ik word prostituee van Yvette Leurs maakt goed inzichtelijk wat het werk inhoudt. Wat mensenhandel betreft zijn de meeste producties echt crap omdat ze een stereotype beeld van daders en slachtoffers laten zien. Het gaat allemaal over seks, geweld en misdaad, dat is blijkbaar een goede cocktail voor sensationele series.’